مقایسه سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی؛ مزایا و کاربرد ها

در انتخاب نوع سقف سازه‌ای، فاکتورهایی مانند وزن، استحکام، هزینه، سرعت اجرا و ایمنی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. دو نوع سقف پرکاربرد در پروژه‌های عمرانی ایران، سقف تیرچه بلوک و سقف عرشه فولادی هستند. هر کدام از این سیستم‌ها ساختار، مصالح و روش اجرای متفاوتی دارند و انتخاب درست میان آن‌ها می‌تواند در صرفه‌جویی زمان و هزینه ساخت نقش مهمی داشته باشد.

«اگر قصد خرید عرشه فولادی دارید، اولین قدم آگاهی از قیمت روز ورق عرشه فولادی است. ما در آهن اینجا قیمت‌ها را به‌صورت لحظه‌ای، معتبر و شفاف در اختیار شما قرار داده‌ایم، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم سری به صفحه قیمت عرشه فولادی بزنید.»

در این مقاله، به بررسی و مقایسه سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی، اجزای سازنده هر کدام، کاربرد ها، مزایا و معایب هر دو نوع سقف می پردازیم، پس در ادامه با اهن اینجا همراه باشید.

سقف تیرچه بلوک چیست؟

سقف تیرچه بلوک یکی از شناخته شده ترین و پرکاربردترین روش های اجرای سقف در ساختمان سازی ایران است. این نوع سقف ترکیبی از بتن، فولاد و مصالح سبک است و در واقع تلاشی هوشمندانه برای ساخت سقفی مقاوم، به صرفه و قابل اجرا در شرایط مختلف کارگاهی محسوب می شود. در این سیستم، تیرچه ها که عضو اصلی باربر هستند، در فواصل منظم روی تیرهای اصلی قرار می گیرند و بار سقف را به اسکلت سازه منتقل می کنند. فضاهای خالی بین تیرچه ها نیز با بلوک های سفالی یا فوم پلی استایرن پر می شود تا وزن سازه کاهش پیدا کند و عایق حرارتی و صوتی مناسبی ایجاد شود.

اگر وارد یک پروژه در حال ساخت شوید، سقف تیرچه بلوک را به راحتی تشخیص می دهید. تیرچه های بتنی به شکل منظم روی دهانه ها چیده شده اند، بلوک های سفالی نارنجی رنگ بین آن ها قرار گرفته اند و سطحی شطرنجی شکل قبل از بتن ریزی تشکیل شده است. پس از آن، کارگران با دقت شروع به ریختن بتن روی سقف می کنند تا همه اجزا به هم متصل شوند و یک صفحه مقاوم و یکپارچه ایجاد شود. نتیجه نهایی، سقفی است که هم زیبا و منظم به نظر می رسد و هم در برابر نیروهای مختلف مانند وزن، باد و زلزله مقاومت بالایی دارد.

یکی از دلایل اصلی محبوبیت این سیستم، سادگی در اجرا و دسترسی آسان به مصالح است. در بسیاری از پروژه های مسکونی، نیروی کار با ابزارهای معمولی و بدون نیاز به تجهیزات خاص می تواند اجرای سقف را به بهترین شکل انجام دهد. مهندسان و پیمانکاران با تجربه معمولاً این نوع سقف را به عنوان گزینه ای مطمئن انتخاب می کنند، چون هم زمان اجرا کوتاه است و هم هزینه ها در مقایسه با روش های مدرن تر پایین تر تمام می شود.

از نظر عملکرد، سقف تیرچه بلوک فقط یک عضو سازه ای نیست، بلکه بخشی از آسایش ساکنان ساختمان به شمار می آید. عایق بودن در برابر صدا و حرارت باعث می شود طبقات بالا و پایین انتقال نویز و گرما را به حداقل برسانند. این ویژگی در شهرهای پرجمعیت یا مناطق گرم و سرد کشور اهمیت زیادی دارد. بسیاری از ساکنان خانه هایی که با این نوع سقف ساخته شده اند، از آرامش و سکوت فضای داخلی راضی اند؛ حسی که در طولانی مدت ارزش بالایی دارد.

از دید مهندسی، این سیستم طبق آیین نامه مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و استاندارد ISIRI 2909 طراحی و کنترل می شود تا ظرفیت لازم در برابر بارهای زنده و مرده تأمین گردد. در صورت عمل آوری درست بتن و رعایت اصول فنی، عمر مفید سقف می تواند به بیش از چند دهه برسد. البته در پروژه های حرفه ای، نظارت مهندسان سازه بر نحوه قرارگیری میلگردها و بتن ریزی اهمیت زیادی دارد، چون کوچک ترین خطا می تواند روی دوام سقف تأثیر بگذارد.

در تجربه های واقعی، پیمانکاران باتجربه معمولاً می گویند سقف تیرچه بلوک نوعی تعادل بین سادگی و دوام است. نه آنقدر پیچیده است که اجرای آن نیاز به ماشین آلات سنگین داشته باشد، نه آنقدر ساده که کارایی خود را از دست بدهد. به قول یکی از مهندسان باسابقه، «سقف تیرچه بلوک مثل ترکیب عقل و تجربه است؛ سال ها کار کرده ایم و هنوز مطمئن ترین گزینه ماست.»

در مجموع می توان گفت سقف تیرچه بلوک، با ترکیب تجربه سنتی و دانش فنی امروزی، به انتخابی هوشمندانه برای کسانی تبدیل شده است که به دنبال سقفی مقاوم، بادوام، ایمن و اقتصادی هستند. این سیستم در پروژه های کوچک و بزرگ، از خانه های شخصی تا ساختمان های چند طبقه، همچنان یکی از ستون های اصلی اعتماد در صنعت ساخت و ساز ایران است.

اجزای اصلی سقف تیرچه بلوک

سیستم سقف تیرچه بلوک از چند جزء اصلی تشکیل می‌شود که هرکدام نقش مشخص و حیاتی در استحکام، دوام و کارایی سقف دارند. آشنایی دقیق با اجزای این سیستم، به مجریان و ناظران پروژه کمک می‌کند تا در هنگام اجرا از بروز خطاهای سازه‌ای جلوگیری کنند و عملکرد سقف را بهینه سازند. در ادامه، به بررسی تک تک اجزای اصلی این سقف می‌پردازیم:

1. تیرچه
   تیرچه‌ها ستون فقرات اصلی این نوع سقف هستند. هر تیرچه از میلگردهای کششی، میلگردهای فشاری و میلگردهای عرضی (زیگزاگی) تشکیل شده که به صورت مثلثی در کنار هم قرار می‌گیرند. در بخش پایین تیرچه، میلگردهای کششی وظیفه تحمل نیروهای کششی را بر عهده دارند و بخش بالایی تیرچه با بتن درجا ترکیب شده و نیروی فشاری را منتقل می‌کند. معمولاً تیرچه‌ها به دو نوع تیرچه بتنی و تیرچه فولادی (کرومیت) تقسیم می‌شوند.
   در تیرچه بتنی، بتن و میلگرد در کارخانه یا کارگاه ساخته شده و پس از گیرش کامل، به محل پروژه منتقل می‌شود. اما در تیرچه فولادی، از یک تیرآهن نورد شده (اصطلاحاً نبشی) در پایین و میلگردهای قطری در بالا استفاده می‌شود تا ظرفیت باربری افزایش یابد. فاصله بین تیرچه‌ها معمولاً بین 50 تا 70 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود تا هم وزن سقف بهینه بماند و هم از خمش بیش از حد جلوگیری شود.
2. بلوک پرکننده
   بلوک‌ها نقش پرکننده دارند و بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرند تا فضای خالی سقف را پر کرده و وزن کلی را کاهش دهند. جنس این بلوک‌ها معمولاً از سفال، بتن سبک یا فوم پلی استایرن (EPS) است. هرکدام مزایا و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
   بلوک سفالی مقاومت حرارتی بالایی دارد و در برابر آتش عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهد. بلوک فومی سبک‌تر است و باعث کاهش قابل توجه وزن مرده سقف می‌شود. در پروژه‌های مدرن‌تر، استفاده از فوم به دلیل عایق صوتی و حرارتی بهتر رو به افزایش است. انتخاب نوع بلوک باید بر اساس شرایط اقلیمی، نوع کاربری ساختمان و بودجه پروژه انجام شود.
3. بتن رویه (بتن درجا)
   پس از چیدن تیرچه‌ها و بلوک‌ها، روی آن‌ها یک لایه بتن درجا ریخته می‌شود تا سطحی یکپارچه و مقاوم ایجاد شود. این بتن معمولاً دارای عیار 300 تا 350 کیلوگرم بر متر مکعب سیمان است و باید از مقاومت فشاری کافی برخوردار باشد. ضخامت بتن رویه بسته به دهانه سقف و نوع تیرچه بین 4 تا 7 سانتی متر متغیر است.
   این لایه وظیفه دارد نیروهای ناشی از بار زنده (افراد، وسایل، بار برف و…) را به صورت یکنواخت بین تیرچه‌ها پخش کند و در عین حال، تیرچه‌ها و بلوک‌ها را به یک صفحه سخت و مقاوم تبدیل کند. اجرای صحیح این بخش، به خصوص عمل آوری بتن (Curing)، اهمیت زیادی دارد زیرا در صورت خشک شدن سریع یا عدم آبرسانی مناسب، ترک‌های سطحی در بتن ایجاد می‌شود.
4. میلگرد حرارتی و افت
   در بالای بتن رویه، شبکه‌ای از میلگردهای حرارتی و افت قرار داده می‌شود تا از ایجاد ترک در اثر تغییرات دما، انقباض بتن یا نشست‌های جزئی جلوگیری کند. این میلگردها معمولاً به صورت مشبک با فواصل 20 تا 25 سانتی متر در دو جهت عمود بر هم چیده می‌شوند. قطر میلگردهای حرارتی بین 6 تا 10 میلی متر است و اجرای آن باید پیش از بتن ریزی نهایی انجام شود.
   وجود میلگرد حرارتی نه تنها مانع ترک خوردن بتن می‌شود، بلکه در افزایش دوام و طول عمر سقف نیز نقش مهمی دارد. در پروژه‌های بزرگتر یا مناطق با نوسانات دمایی زیاد، رعایت این بخش حیاتی است.
5. تکیه‌گاه‌ها و قالب‌های موقت
   در زمان اجرای سقف، برای اینکه تیرچه‌ها و بلوک‌ها تا زمان گیرش بتن جابه‌جا نشوند، از شمع‌ها و قالب‌های چوبی یا فلزی موقت در زیر سقف استفاده می‌شود. این تکیه‌گاه‌ها بار موقت را تحمل کرده و پس از سخت شدن بتن برداشته می‌شوند. استفاده از تکیه‌گاه مناسب از تغییر شکل تیرچه‌ها جلوگیری کرده و ایمنی کارگاه را نیز افزایش می‌دهد. در سقف‌های با دهانه بلند، شمع بندی باید با دقت بیشتری انجام شود تا خمش میانی تیرچه‌ها کنترل گردد.
6. پوشش نهایی و نازک کاری زیر سقف
   زیر سقف تیرچه بلوک معمولاً سطحی صاف و قابل آماده سازی برای نازک کاری دارد. پس از اتمام بتن ریزی و خشک شدن کامل، زیر سقف می‌تواند با گچ و خاک، رابیتس یا سقف کاذب پوشانده شود. بسته به نوع پروژه و طراحی معماری، این بخش می‌تواند ساده یا دکوراتیو باشد.

در مجموع، هماهنگی و اجرای درست تمام این اجزا، کلید موفقیت سقف تیرچه بلوک است. اگر هر بخش از این اجزا به درستی طراحی یا اجرا نشود، عملکرد کلی سقف تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل، در پروژه‌های حرفه‌ای، همواره تأکید می‌شود که از تیرچه و بلوک استاندارد، بتن با کیفیت، و میلگرد های کنترل شده استفاده شود تا سقف علاوه بر مقاومت سازه‌ای بالا، دوام و ایمنی طولانی مدت داشته باشد.

ویژگی های سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک یکی از رایج ترین و مطمئن ترین انواع سقف در ساختمان سازی ایران است که به خاطر سادگی، دوام و هزینه مناسب، جایگاه خود را در پروژه های کوچک و بزرگ حفظ کرده است. این سقف ترکیبی از مصالح سنتی و اصول مهندسی مدرن است و ویژگی هایی دارد که آن را از سایر سیستم های سقف متمایز می کند. در ادامه، ویژگی های مهم این سقف را با توضیحات کامل و ملموس بررسی می کنیم:

• وزن مناسب و کنترل شده
  یکی از مهم ترین ویژگی های این نوع سقف، وزن متعادل و بهینه آن است. استفاده از بلوک های سبک در بین تیرچه ها باعث می شود وزن سقف نسبت به سیستم های مشابه کمتر باشد. همین موضوع باعث می شود ساختمان در برابر زلزله رفتار بهتری داشته باشد چون نیروی زلزله متناسب با جرم ساختمان است. تجربه نشان داده که در پروژه های واقعی، کاهش حتی چند درصد از وزن سقف می تواند تأثیر زیادی در ایمنی کلی سازه داشته باشد. علاوه بر این، وزن کمتر به معنای کاهش فشار روی ستون ها و فونداسیون است که در نهایت باعث صرفه جویی در هزینه تمام شده پروژه می شود.
• عایق حرارتی و صوتی عالی
  یکی از دلایل محبوبیت سقف تیرچه بلوک، عایق بودن طبیعی آن در برابر گرما و صدا است. بلوک های سفالی یا فومی که بین تیرچه ها قرار می گیرند، فضای خالی درون خود دارند و همین فضا مانند یک مانع طبیعی عمل می کند. در ساختمان هایی که از این نوع سقف استفاده شده، تفاوت دمای محسوس بین طبقات وجود دارد. در تابستان محیط داخلی خنک تر می ماند و در زمستان گرمای داخل ساختمان دیرتر از بین می رود. علاوه بر این، سقف تیرچه بلوک جلوی انتقال صدا از طبقات بالا را به خوبی می گیرد و این موضوع در خانه های چند طبقه و آپارتمان های شهری اهمیت زیادی دارد.
• اجرای آسان و در دسترس بودن مصالح
  سقف تیرچه بلوک به راحتی با ابزارهای معمولی و نیروی کار غیر تخصصی قابل اجرا است. تیرچه ها از قبل در کارخانه ساخته می شوند و در محل پروژه فقط کافی است در جای خود چیده شوند و بلوک ها بین آن ها قرار گیرند. بعد از آن بتن رویه ریخته می شود و سقف شکل نهایی خود را می گیرد. همین سادگی در اجرا باعث شده پیمانکاران و استادکاران زیادی به این سیستم علاقه داشته باشند. در واقع، اجرای سقف تیرچه بلوک به تجربه بیشتر از تخصص نیاز دارد و در بسیاری از کارگاه ها، حتی نیروهای تازه کار هم پس از چند روز کار عملی می توانند آن را به درستی انجام دهند.
• توزیع یکنواخت بار روی سازه
  یکی از ویژگی های فنی و مهم سقف تیرچه بلوک این است که بارها به صورت یکنواخت در کل سطح سقف پخش می شوند. تیرچه ها، بتن رویه و میلگردها با هم ترکیب شده و یک صفحه یکپارچه و مقاوم تشکیل می دهند. در نتیجه، هیچ نقطه ای از سقف تحت فشار یا خمش بیش از حد قرار نمی گیرد. این ویژگی در دوام طولانی مدت سقف و جلوگیری از ترک های ناخواسته بسیار مؤثر است. بسیاری از مهندسان سازه معتقدند که این نوع توزیع بار باعث آرامش خیال در زمان بهره برداری از ساختمان می شود.
• دوام بالا و عمر طولانی
  در صورتی که مصالح استاندارد و بتن مرغوب استفاده شود، سقف تیرچه بلوک می تواند دهه ها عمر کند. بتن در برابر حرارت، رطوبت و فشار مقاومت بسیار خوبی دارد و اگر عمل آوری آن درست انجام شود، احتمال ایجاد ترک های سطحی بسیار کم است. در بسیاری از ساختمان های قدیمی که بیش از سی سال از ساخت آن ها می گذرد، هنوز سقف تیرچه بلوک سالم و بدون تغییر باقی مانده است. این دوام بالا یکی از دلایل اعتماد سازندگان به این سیستم است.
• انعطاف در طراحی و اجرا
  یکی دیگر از ویژگی های قابل توجه این سقف، انعطاف پذیری بالا در طراحی است. تیرچه ها را می توان در طول و ارتفاع های مختلف ساخت تا متناسب با دهانه های گوناگون باشند. به همین دلیل این سقف در ساختمان های ویلایی، آپارتمان های چند طبقه، ادارات و حتی مدارس قابل استفاده است. همچنین می توان با توجه به شرایط اقلیمی، از بلوک های سفالی، بتنی یا فومی استفاده کرد. این تنوع باعث می شود هر پروژه با شرایط خاص خود، نسخه اختصاصی سقف تیرچه بلوک را داشته باشد.
• ایمنی بالا در زمان اجرا و استفاده
  به دلیل سبک بودن اجزا و نظم ساختار، خطرات اجرایی مانند شکست قالب یا ریزش در زمان بتن ریزی کمتر است. بعد از گیرش بتن هم سقف رفتاری کاملاً پایدار دارد. در زلزله ها، این سقف به دلیل اتصال یکپارچه بین بتن و میلگردها، عملکرد خوبی از خود نشان می دهد و در برابر لرزش ها مقاومت می کند. از طرف دیگر، بلوک های سفالی در برابر آتش مقاوم هستند و از گسترش شعله جلوگیری می کنند.
• صرفه اقتصادی و کنترل هزینه ها
  در شرایطی که قیمت مصالح و نیروی کار در پروژه ها اهمیت زیادی دارد، سقف تیرچه بلوک گزینه ای اقتصادی محسوب می شود. اکثر اجزای آن مانند تیرچه و بلوک در کارخانه های محلی تولید می شوند و نیاز به خرید تجهیزات خاص یا مصالح گران قیمت وجود ندارد. ضمن اینکه اجرای آسان و سریع این سیستم باعث می شود هزینه های کارگاهی و نیروی انسانی هم کاهش پیدا کند.
• امکان اجرای سریع تر مراحل بعدی ساخت
  یکی از مزیت های اجرایی سقف تیرچه بلوک این است که سطح زیر آن تقریباً صاف است. به همین خاطر، مراحل بعدی مثل گچ کاری، رابیتس کاری یا نصب سقف کاذب بدون نیاز به اصلاح یا تراز کردن سطح انجام می شود. در نتیجه، کار سریع تر پیش می رود و پروژه زودتر به مرحله نازک کاری می رسد.
• سازگاری با شرایط اقلیمی ایران
  در تمام نقاط کشور از شمال مرطوب گرفته تا جنوب گرم و خشک، سقف تیرچه بلوک عملکرد خوبی دارد. مصالح اصلی آن با اقلیم های مختلف سازگار است و تجربه چند دهه اجرای موفق در شهرهای گوناگون نشان می دهد این سقف گزینه ای امتحان پس داده برای شرایط ایران است.

در حقیقت می توان گفت سقف تیرچه بلوک ترکیبی از سادگی و مهندسی هوشمندانه است. این سقف در عین اقتصادی بودن، مقاومت بالا و دوام طولانی دارد و به همین دلیل هنوز هم بعد از سال ها، انتخاب اول بسیاری از سازندگان در پروژه های ساختمانی است.

کاربرد های سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک به دلیل ویژگی های فنی، سهولت اجرا و هزینه مناسب، یکی از پرکاربردترین انواع سقف در پروژه های ساختمانی ایران است. این نوع سقف از خانه های کوچک گرفته تا مجتمع های بزرگ، از مدارس تا ادارات، در اغلب پروژه ها قابل استفاده است. در واقع می توان گفت هر جا که نیاز به سقفی مقاوم، اقتصادی و اجرایی باشد، سیستم تیرچه بلوک یکی از گزینه های اصلی است. در ادامه، کاربردهای این سقف را به تفکیک نوع پروژه و نیاز فنی بررسی می کنیم:

• ساختمان های مسکونی چند طبقه
  یکی از رایج ترین محل های استفاده از سقف تیرچه بلوک، ساختمان های مسکونی است. در این نوع پروژه ها، علاوه بر مقاومت و ایمنی، معیارهایی مانند عایق بودن در برابر صدا و حرارت و هزینه اجرا نیز اهمیت زیادی دارند. سقف تیرچه بلوک با داشتن بلوک های سفالی یا فومی، عملکرد بسیار خوبی در کنترل انتقال صدا بین طبقات دارد و به همین دلیل ساکنان احساس آرامش بیشتری دارند. از طرف دیگر، وزن بهینه و قیمت مناسب آن باعث شده در ساخت آپارتمان های چند طبقه و پروژه های انبوه سازی به عنوان گزینه ای اقتصادی و مطمئن شناخته شود.
• ساختمان های ویلایی و شخصی ساز
  در پروژه های ویلایی که معماری آزادتر و دهانه های مختلف وجود دارد، انعطاف سقف تیرچه بلوک در طراحی بسیار کارآمد است. در این نوع ساختمان ها معمولاً سازندگان تمایل دارند سقفی داشته باشند که هم مقاوم باشد و هم اجرای آن به زمان زیادی نیاز نداشته باشد. با توجه به اینکه تیرچه ها در طول و ارتفاع های متنوع تولید می شوند، می توان سقف را مطابق با طرح خاص هر ویلا طراحی کرد. در عین حال، این سقف در برابر تغییرات دمایی، نشست زمین و بار برف در مناطق سرد عملکرد بسیار خوبی دارد.
• مدارس، ادارات و ساختمان های آموزشی
  در فضاهای آموزشی، مهم ترین نکته ایمنی، دوام و عایق بودن در برابر صدا است. سقف تیرچه بلوک با سطح صاف زیرین و قابلیت نازک کاری آسان، برای اجرای سریع پروژه های آموزشی گزینه ای ایده آل محسوب می شود. علاوه بر آن، در محیط هایی مثل مدارس یا ادارات که تردد زیاد و لرزش مداوم وجود دارد، این سقف به دلیل توزیع یکنواخت بار، از ایجاد ترک یا خمش جلوگیری می کند. همچنین در برابر آتش مقاومت نسبی دارد و می تواند زمان لازم برای تخلیه اضطراری را در شرایط بحرانی فراهم کند.
• پروژه های اداری و تجاری کوچک
  در ساختمان های اداری و تجاری با طبقات محدود، اقتصادی بودن و قابلیت اجرا با نیروی کار محلی اهمیت بالایی دارد. سقف تیرچه بلوک در این پروژه ها به خاطر سرعت اجرا و هزینه پایین مصالح، بهترین انتخاب است. زیر سقف پس از بتن ریزی، سطحی صاف و قابل استفاده برای سیستم های تأسیساتی مانند لوله های برق و تهویه به وجود می آید. علاوه بر این، به دلیل عایق بودن صوتی، انتقال صدای فعالیت ها بین واحدهای مختلف کاهش می یابد که برای فضاهای کاری اهمیت زیادی دارد.
• پروژه های انبوه سازی و مسکن مهر
  در پروژه های بزرگ مقیاس مثل انواع مجتمع های مسکونی دولتی یا خصوصی، سرعت اجرا و کنترل هزینه ها اهمیت حیاتی دارد. به همین دلیل سیستم تیرچه بلوک سال هاست به عنوان یک روش استاندارد در انبوه سازی مورد استفاده قرار می گیرد. مصالح این سقف در سراسر کشور به راحتی در دسترس است، نیروی کار متخصص زیادی دارد و اجرا در تعداد بالا به شکل منظم و کنترل شده انجام می شود. در واقع، این سقف یکی از گزینه های کلیدی برای مدیریت زمان و هزینه در پروژه های انبوه به شمار می رود.
• ساختمان های آموزشی، درمانی و فرهنگی
  در بیمارستان ها، کتابخانه ها، مراکز فرهنگی و سالن های اجتماعات، نیاز به سقفی وجود دارد که هم دوام بالا داشته باشد و هم بتواند بار تجهیزات سنگین مثل سیستم تهویه، چراغ ها و سازه های کاذب را تحمل کند. سقف تیرچه بلوک به دلیل ترکیب بتن و فولاد، مقاومت خوبی در برابر بارهای متمرکز دارد و در عین حال از لحاظ ایمنی و رفتار در برابر حرارت و رطوبت نیز گزینه مناسبی است.
• ساختمان های اداری میان طبقه و بازسازی سازه های قدیمی
  یکی از کاربردهای جدید سقف تیرچه بلوک در سال های اخیر، استفاده در افزودن طبقات جدید روی سازه های موجود یا بازسازی ساختمان های قدیمی است. در این پروژه ها معمولاً محدودیت وزن و ضخامت سقف وجود دارد. با استفاده از تیرچه های سبک تر و بلوک های فومی می توان سقفی مقاوم و در عین حال سبک اجرا کرد که بار اضافی زیادی به سازه قدیمی وارد نکند.
• ساختمان های آموزشی روستایی و مناطق کم امکانات
  در مناطق روستایی که امکانات و تجهیزات محدود است، استفاده از سیستم تیرچه بلوک به خاطر سادگی و اجرای آسان بسیار رایج است. تیرچه ها و بلوک ها معمولاً در همان منطقه تولید می شوند و نیازی به تجهیزات صنعتی وجود ندارد. این ویژگی باعث شده که این سقف به گزینه ای مناسب برای پروژه های عمرانی دولتی و مردمی در مناطق کم برخوردار تبدیل شود.

در مجموع، سقف تیرچه بلوک به خاطر ترکیب سه عامل اصلی یعنی مقاومت، صرفه اقتصادی و سادگی در اجرا، در طیف وسیعی از پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرد. چه در ساختمان های چند طبقه شهری، چه در پروژه های ویلایی یا مدارس روستایی، این سقف هم از نظر فنی و هم از نظر اجرایی، گزینه ای قابل اعتماد برای طراحان و مجریان ساختمان است.

مزایای استفاده از سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه بلوک به عنوان یکی از رایج ترین و قابل اعتمادترین سیستم های سقف در ایران، مزایای متعددی دارد که باعث شده در پروژه های مسکونی، تجاری و حتی آموزشی مورد استفاده گسترده قرار گیرد. این مزایا نه تنها از دیدگاه فنی بلکه از نظر اجرایی، اقتصادی و حتی راحتی ساکنان اهمیت دارند. در ادامه، مهم ترین مزایای این سیستم را با جزئیات کامل بررسی می کنیم:

1. هزینه مناسب و صرفه اقتصادی بالا
   یکی از بزرگ ترین مزایای سقف تیرچه بلوک، هزینه مناسب مصالح و اجرای آن است. چون بخش زیادی از اجزای این سقف مانند تیرچه، بلوک و میلگرد در کارخانه های داخلی و محلی تولید می شوند، نیازی به واردات یا خرید مصالح خاص وجود ندارد. از طرف دیگر، اجرای ساده آن باعث می شود نیروی کار معمولی هم بتواند کار را انجام دهد و هزینه های کارگاهی کاهش پیدا کند. این ویژگی به خصوص برای پروژه های انبوه سازی و ساختمان های شخصی ساز اهمیت زیادی دارد چون در مجموع باعث کاهش چشمگیر هزینه تمام شده می شود.
2. اجرای آسان و قابل فهم برای نیروهای کار
   یکی از نکات مثبت این سیستم، سادگی در اجرا و قابل فهم بودن فرآیند آن برای کارگران است. برخلاف سقف های مدرن تر که نیاز به تجهیزات خاص یا نیروی متخصص دارند، سقف تیرچه بلوک با ابزارهای ساده و تجربه استادکاران محلی اجرا می شود. این سادگی باعث می شود خطاهای انسانی کمتر شود و پروژه سریع تر پیش برود. علاوه بر آن، تیرچه های پیش ساخته زمان زیادی برای چیدمان نمی خواهند و بلوک ها به راحتی در جای خود قرار می گیرند.
3. مقاومت مناسب در برابر نیروهای فشاری و کششی
   ترکیب تیرچه، میلگرد و بتن مسلح در این سیستم باعث شده که سقف تیرچه بلوک مقاومت بالایی در برابر نیروهای فشاری و کششی داشته باشد. تیرچه ها نقش باربر را ایفا می کنند، بتن در برابر فشار مقاوم است و میلگردها نیروهای کششی را کنترل می کنند. این ترکیب ساده اما دقیق، یکی از دلایل اصلی دوام بالای این نوع سقف در ساختمان های چند طبقه است.
4. عایق حرارتی و صوتی طبیعی
   به دلیل استفاده از بلوک های سفالی یا فوم پلی استایرن، این سقف عملکرد بسیار خوبی در برابر انتقال گرما و صدا دارد. در روزهای گرم تابستان، حرارت از سقف به سختی وارد فضای داخل می شود و در زمستان گرمای داخل دیرتر از بین می رود. همچنین در ساختمان های چند طبقه، انتقال صدای قدم زدن، صحبت یا حرکت وسایل به طبقات پایین تر بسیار کمتر از سقف های دیگر است. همین ویژگی باعث می شود آسایش ساکنان در ساختمان های مسکونی به شکل محسوسی افزایش پیدا کند.
5. وزن کم نسبت به مقاومت بالا
   در نگاه مهندسی، نسبت وزن به مقاومت در سقف تیرچه بلوک بسیار مناسب است. استفاده از بلوک های سبک به جای پر کردن کل فضای سقف با بتن، باعث کاهش وزن کلی می شود، در حالی که مقاومت فشاری بتن و تیرچه ها حفظ می شود. این موضوع در مناطق زلزله خیز اهمیت زیادی دارد چون ساختمان های سبک تر در برابر لرزش های زمین رفتار بهتری از خود نشان می دهند.
6. دوام بالا و نگهداری آسان
   در صورتی که از مصالح استاندارد استفاده شود و بتن به درستی عمل آوری شود، سقف تیرچه بلوک می تواند تا چندین دهه دوام داشته باشد. بتن و فولاد در این سیستم به خوبی یکپارچه می شوند و در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، حرارت و فشار، پایداری بالایی دارند. علاوه بر این، در صورت نیاز به تعمیرات جزئی، معمولاً می توان قسمت آسیب دیده را به راحتی ترمیم کرد بدون اینکه به کل سقف آسیب برسد.
7. توزیع یکنواخت بار روی تیرها و ستون ها
   به دلیل چیدمان منظم تیرچه ها و پیوستگی آن ها با بتن، بار وارد شده بر سقف به صورت یکنواخت روی تیرها و ستون ها پخش می شود. این ویژگی باعث می شود تمرکز تنش در یک نقطه خاص به وجود نیاید و احتمال ترک خوردن یا خمش موضعی کاهش یابد. از نظر مهندسی سازه، این رفتار یکنواخت یکی از مهم ترین دلایل انتخاب این سیستم در پروژه های بلندمرتبه است.
8. امکان نازک کاری و اجرای سریع تر مراحل بعدی ساخت
   زیر سقف تیرچه بلوک سطحی صاف و قابل آماده سازی ایجاد می شود. این ویژگی باعث می شود اجرای گچ کاری، سقف کاذب یا رنگ آمیزی در مراحل بعدی سریع تر انجام شود. پیمانکاران معمولاً این ویژگی را یکی از مزایای عملی این سیستم می دانند چون می توانند چند مرحله از کار را بدون وقفه پشت سر هم اجرا کنند.
9. سازگاری با اقلیم و شرایط مختلف ایران
   از شمال مرطوب گرفته تا جنوب گرم و خشک، سقف تیرچه بلوک در تمام اقلیم های کشور عملکرد مناسبی دارد. مصالح مورد استفاده در این سقف مثل سفال و بتن با شرایط آب و هوایی ایران سازگار هستند و در برابر تغییرات دما و رطوبت مقاومت بالایی دارند. به همین دلیل در هر نقطه از کشور، این سیستم بدون نیاز به تغییر اساسی قابل اجرا است.
10. قابلیت ترکیب با سیستم های دیگر سازه ای
    در برخی پروژه ها، مهندسان ترجیح می دهند از ترکیب سقف تیرچه بلوک با سقف تیرچه کرومیت یا تیرچه فلزی استفاده کنند تا به مقاومت بیشتر یا کاهش ضخامت سقف برسند. این قابلیت تطبیق پذیری یکی از نقاط قوت این سیستم است که باعث شده در پروژه های خاص نیز بتوان از آن استفاده کرد.

در حقیقت می توان گفت که سقف تیرچه بلوک با ترکیب هوشمندانه ای از مقاومت، سادگی، صرفه اقتصادی و دوام بالا یکی از بهترین گزینه ها برای پروژه های عمرانی در ایران است. همین ویژگی ها باعث شده که با وجود ظهور سیستم های جدیدتر، این سقف هنوز هم در کارگاه های ساختمانی کشور، انتخاب اول بسیاری از پیمانکاران و مهندسان باشد.

معایب استفاده از سقف تیرچه بلوک:

با وجود تمام مزایایی که سقف تیرچه بلوک دارد، این سیستم مانند هر روش ساخت دیگری بدون ایراد نیست. در بسیاری از پروژه ها، اگر اجرای آن با دقت کافی انجام نشود یا نظارت مهندسی ضعیف باشد، مشکلاتی ایجاد می شود که می تواند روی ایمنی، دوام و کیفیت نهایی ساختمان تأثیر بگذارد. در این بخش به مهم ترین معایب و محدودیت های سقف تیرچه بلوک می پردازیم:

• نیاز به شمع بندی و قالب بندی موقت
  یکی از بزرگ ترین ایرادهای اجرایی سقف تیرچه بلوک، لزوم استفاده از شمع های زیر سقف در هنگام بتن ریزی است. در هر دهانه، تیرچه ها باید تا زمان گیرش کامل بتن توسط پایه های فلزی یا چوبی نگه داشته شوند. این موضوع باعث می شود که عملیات بتن ریزی طبقات بالاتر تا زمان باز شدن شمع ها متوقف شود. به همین دلیل، اجرای این نوع سقف در پروژه های بلند مرتبه کمی زمان بر است. ضمن اینکه اگر شمع ها زودتر از موعد باز شوند، احتمال ترک خوردگی و تغییر شکل تیرچه ها وجود دارد.
• وزن نسبتاً زیاد نسبت به سیستم های جدیدتر
  با اینکه سقف تیرچه بلوک نسبت به دال بتنی سنتی سبک تر است، اما در مقایسه با سیستم های جدید مثل عرشه فولادی یا دال مجوف وزن بیشتری دارد. وزن بالاتر به معنای افزایش نیروی زلزله و نیاز به مقاطع سنگین تر در ستون و فونداسیون است. در ساختمان های مرتفع، مهندسان ترجیح می دهند از سیستم های سبک تر استفاده کنند تا نیروهای وارده به اسکلت کاهش یابد.
• امکان ایجاد ترک در بتن در صورت اجرای نادرست
  اگر بتن ریزی در شرایط غیراستاندارد انجام شود یا عمل آوری آن به درستی صورت نگیرد، احتمال ترک خوردن سطح بتن زیاد است. این ترک ها ممکن است ظاهراً کوچک باشند، اما در طول زمان باعث نفوذ رطوبت و کاهش دوام بتن می شوند. همچنین اگر میلگردهای حرارتی به درستی در سقف قرار نگیرند، این مشکل بیشتر بروز می کند. بسیاری از ترک های سطحی که در ساختمان های مسکونی دیده می شود، به همین دلیل است.
• احتمال خیز منفی یا تغییر شکل در تیرچه ها
  در صورتی که تیرچه ها کیفیت مناسب نداشته باشند یا شمع بندی ضعیف انجام شود، ممکن است در هنگام بتن ریزی یا پس از آن، خمش یا تغییر شکل تیرچه ها رخ دهد. این مشکل باعث می شود سطح نهایی سقف تراز نباشد یا زیر سقف حالت شکم دار پیدا کند. برای جلوگیری از این اتفاق باید تیرچه ها دارای گواهی استاندارد باشند و نحوه قرارگیری شمع ها طبق نقشه اجرایی انجام شود.
• وابستگی شدید به دقت در اجرا
  سیستم تیرچه بلوک از آن دسته سقف هایی است که کیفیت نهایی آن به شدت به دقت در چیدمان اجزا و نحوه بتن ریزی وابسته است. کوچک ترین اشتباه در فاصله تیرچه ها، ضخامت بتن رویه یا جایگذاری میلگردها می تواند باعث ضعف سازه ای شود. برخلاف سیستم های پیش ساخته صنعتی، کیفیت این سقف به مهارت نیروهای کار بستگی دارد و همین موضوع گاهی باعث ناهماهنگی در نتایج نهایی پروژه می شود.
• عدم کارایی مناسب در دهانه های بلند
  سقف تیرچه بلوک معمولاً برای دهانه های تا حداکثر 7 متر مناسب است. در دهانه های بلندتر، نیاز به تیرچه های تقویتی یا اجرای تیر میانی وجود دارد که هزینه و زمان اجرا را افزایش می دهد. در ساختمان هایی که طراحی معماری دهانه های وسیع دارد، استفاده از این سقف چندان اقتصادی نیست.
• احتمال شکست بلوک های پرکننده در زمان اجرا
  یکی از مشکلات رایج در کارگاه های ساختمانی، شکستن بلوک های سفالی یا فومی در زمان راه رفتن نیروها روی سقف است. این اتفاق باعث می شود بتن در محل شکست نفوذ کند و ظاهر زیر سقف ناهموار شود. برای جلوگیری از این مشکل باید از بلوک های مرغوب و قالب های نگهدارنده موقت استفاده شود، اما در بسیاری از پروژه ها به دلیل بی دقتی در اجرا، این اتفاق رایج است.
• کاهش سرعت ساخت در ساختمان های مرتفع
  به دلیل نیاز به شمع بندی و انتظار برای گیرش بتن، اجرای سقف تیرچه بلوک در ساختمان های چند طبقه زمان برتر از سیستم های جدید است. در پروژه هایی که زمان تحویل اهمیت زیادی دارد، این مسئله می تواند مشکل ساز باشد. بسیاری از پیمانکاران برای طبقات بالاتر، ترجیح می دهند از سیستم های بدون شمع مثل تیرچه کرومیت یا سقف عرشه فولادی استفاده کنند.
• لزوم نظارت مهندسی دقیق در تمام مراحل اجرا
  این نوع سقف نیازمند نظارت مداوم در مرحله چیدمان، بتن ریزی و عمل آوری است. اگر کنترل مهندسی ضعیف باشد، احتمال افت کیفیت نهایی بالا می رود. حتی فاصله اندک در چیدمان تیرچه ها یا ضخامت نامناسب بتن رویه می تواند باعث بروز نقص در عملکرد سازه ای سقف شود.
• مشکلات اجرایی در هوای خیلی سرد یا خیلی گرم
  در شرایط دمایی نامناسب، به خصوص در مناطق بسیار گرم یا سرد، بتن ریزی سقف تیرچه بلوک چالش برانگیز است. در هوای سرد، گیرش بتن به تعویق می افتد و در هوای گرم، تبخیر سریع آب باعث ترک خوردگی می شود. برای اجرای صحیح در چنین شرایطی، باید از افزودنی ها، پوشش های خیس یا عمل آوری خاص استفاده شود که گاهی هزینه و زمان پروژه را افزایش می دهد.

در مجموع، می توان گفت سقف تیرچه بلوک اگرچه یکی از سیستم های پرکاربرد و اقتصادی است، اما موفقیت آن کاملاً به رعایت اصول اجرا، کیفیت مصالح و نظارت دقیق مهندسی وابسته است. در صورت اجرای نادرست، همین نقاط قوت می توانند به ضعف تبدیل شوند. بنابراین انتخاب این سیستم باید با در نظر گرفتن شرایط پروژه، مهارت مجریان و محدودیت های زمانی انجام شود.

سقف عرشه فولادی چیست؟

سقف عرشه فولادی یک سیستم مرکب فولاد و بتن است که با تکیه بر ورق گالوانیزه ذوزنقه ای به عنوان قالب دائمی، گل میخ برشی برای درگیر کردن بتن و فولاد، و بتن رویه مسلح برای تأمین سختی و مقاومت خمشی اجرا می شود. ایده اصلی ساده است اما نتیجه بسیار کارآمد: ورق فولادی شکل دار، بار بتن خیس را در طول اجرا تحمل می کند و بعد از سخت شدن بتن، همراه با تیرهای فولادی و میلگردهای حرارتی، یک دال مرکب سبک و مقاوم می سازد. خروجی کار، سقفی است با وزن کم، سرعت اجرای بالا، رفتار لرزه ای مطلوب و سطحی منظم که برای عبور تأسیسات بسیار مناسب است.

در کارگاه، فرآیند اجرا تصویری روشن دارد. ابتدا روی تیرهای اصلی، ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای مطابق جهت دهانه ها پهن می شوند تا به عنوان بستر موقت بتن قرار گیرند. سپس با گل میخ برشی اتصال مکانیکی بین تیر فولادی و ورق تامین می شود تا در مرحله بهره برداری، لغزش برشی رخ ندهد و بتن و فولاد به صورت یک عضو واحد کار کنند. بعد، میلگردهای حرارتی روی ورق چیده می شود تا ترک های سطحی کنترل شوند و در نهایت بتن رویه با اسلامپ و عیار مناسب ریخته می شود. وقتی بتن سخت شد، ورق دیگر فقط یک قالب نیست؛ بخشی از مقطع مرکب است و همراه با بتن، بارهای زنده و مرده را تحمل می کند.

چرا این سیستم محبوب شده است؟ چون در عمل، مزیت هایش ملموس است. سرعت اجرا به طور محسوسی بیشتر از سقف های سنتی است؛ خبری از قالب بندی و شمع بندی طبقات نیست و تیم اجرا می تواند در یک جبهه کاری، چندین دهانه را در یک روز جمع کند. وزن سازه کاهش می یابد، نیروی زلزله کمتر می شود و در نتیجه ابعاد برخی مقاطع فولادی می تواند بهینه شود. کیفیت سطح زیر سقف هم تمیز و صنعتی است؛ بسیاری از کارفرماها ترجیح می دهند سطح ذوزنقه ای ورق در زیر سقف دیده شود و فقط مسیر سینی کابل، لوله کشی و کانال هوا با بست های مخصوص روی تیرها نصب گردد. برای پروژه هایی که برنامه زمانی فشرده دارند، این تفاوت زمان به معنی صرفه اقتصادی قابل توجه است.

از نگاه فنی، چند نکته تعیین کننده است. اول، ضخامت و گام پروفیل ورق گالوانیزه باید مطابق دفترچه محاسبات و جدول های ظرفیت باشد؛ ورق نازک یا گام نامناسب، کمانش موضعی و تغییر شکل بیش از حد ایجاد می کند. دوم، تعداد و آرایش گل میخ برشی باید بر اساس برش مورد نیاز هر تیر تعیین شود؛ کم گذاشتن گل میخ یعنی کاهش ظرفیت مرکب شدن دال و تیر. سوم، کنترل خیز در حین بتن ریزی اهمیت دارد؛ اگر طول دهانه زیاد است یا ضخامت بتن رویه افزایش یافته، باید از تمبرری پروپ روی تیر فرعی یا روش های کنترلی دیگر استفاده شود تا تراز نهایی حفظ گردد. چهارم، کیفیت بتن رویه و عمل آوری تعیین کننده دوام است؛ بتن با کارایی مناسب، تراکم درست و نگهداری مرطوب، سطحی یکپارچه و با ترک کمتر می دهد.

تجربه کارگاهی هم حرف های خودش را دارد. تیم های با تجربه قبل از پهن کردن ورق ها، لبه های تکیه گاهی را با زاویه برش و فلاشینگ تمیز می کنند تا نشت دوغاب از درزها حداقل شود. هنگام نصب گل میخ ها، کیفیت جوش چک می شود و تست چکشی انجام می دهند تا از اتصال کامل به بال تیر مطمئن شوند. در زمان بتن ریزی، مسیر حرکت شلنگ پمپ بتن به گونه ای چیده می شود که فشار موضعی روی ورق ایجاد نکند و ویبره سطحی به شکل کنترل شده اجرا شود تا همگنی بتن آسیب نبیند. این ریزه کاری ها همان چیزهایی است که در نهایت، تفاوت بین یک سقف مرکب استاندارد و یک سقف پر ایراد را رقم می زند.

از منظر بهره برداری، رفتار لرزه ای بهتر به دلیل جرم کمتر و یکپارچگی مقطع مرکب، کاهش ضخامت تمام شده سقف به کمک مقطع کارا، آزادسازی فضای عبور تأسیسات به خاطر حذف تیرچه های حجیم، و نگهداری ساده از نکات قابل اتکا هستند. در پروژه های اداری، مراکز تجاری، پارکینگ های طبقاتی و برج ها، این مزیت ها مستقیم به کیفیت ساخت، سرعت تحویل و هزینه چرخه عمر تبدیل می شوند.

در یک جمله، سقف عرشه فولادی راه حلی است برای زمانی که می خواهید سریع تر بسازید، سبک تر بسازید و مطمئن تر بهره برداری کنید. ترکیب ورق گالوانیزه شکل دار، گل میخ برشی، میلگرد حرارتی و بتن رویه اگر با محاسبه درست و اجرای دقیق همراه شود، یک دال مرکب با ظرفیت بالا و رفتار پیش بینی پذیر تحویل می دهد؛ سقفی که هم با زبان مهندسی قابل دفاع است و هم در کارگاه، با ریتم واقعی پروژه همراه می شود.

ورق گالوانیزه چیست؟

ورق گالوانیزه یکی از پرکاربردترین انواع ورق فولادی است که به دلیل داشتن پوشش روی مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ‌زدگی، رطوبت و شرایط جوی نامساعد دارد، در این مقاله به بررسی ورق گالوانیزه، ویژگی ها و کاربردهای آن می پردازیم:

بیشتر بخوانید

اجزای اصلی سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی از چند جزء اصلی تشکیل شده که هر کدام نقشی حیاتی در عملکرد نهایی سقف دارند. این اجزا در کنار هم یک سیستم مرکب مقاوم، سبک و سریع‌الاجرا را تشکیل می دهند. اگر هر کدام از آن ها به درستی انتخاب یا اجرا نشود، عملکرد کل سقف تحت تأثیر قرار می گیرد. در ادامه، اجزای اصلی این سیستم را با جزئیات فنی و اجرایی بررسی می کنیم:

1. ورق گالوانیزه ذوزنقه ای (عرشه فلزی)
   ورق گالوانیزه در واقع قلب اصلی سیستم سقف عرشه فولادی است. این ورق ها به صورت ذوزنقه ای شکل و با ضخامت های مختلف (معمولاً بین 0.8 تا 1.2 میلی متر) تولید می شوند. وظیفه آن ها در مرحله اول، تحمل وزن بتن خیس و نیروهای اجرایی است و پس از گیرش بتن، با نقش بندی خاص خود در مقطع بتن گیر می کنند و همراه با بتن، بارهای مرده و زنده را تحمل می کنند.
   سطح ورق دارای برجستگی ها و شیارهایی است که از لغزش بتن جلوگیری کرده و پیوستگی بین فولاد و بتن را تقویت می کند. در هنگام نصب، ورق ها باید طوری روی تیرها پهن شوند که جهت گام ورق عمود بر تیرهای فرعی باشد تا انتقال نیرو به شکل درستی انجام شود. این ورق ها علاوه بر عملکرد سازه ای، نقش قالب دائمی بتن را هم دارند، به همین دلیل نیازی به قالب بندی یا شمع بندی زیر سقف نیست. در کارگاه های حرفه ای، قبل از بتن ریزی، لبه ورق ها با نوارهای فلزی یا فلاشینگ بسته می شود تا از نشت دوغاب جلوگیری شود.
   «ما در مقاله ای جداگانه به ورق ذوزنقه ای پرداخته ایم، اگر مشتاق کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص هستید، مقاله ورق ذوزنقه ای چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ را مطالعه کنید.»
2. گل میخ برشی (Shear Stud)
   گل میخ برشی یکی از اجزای حیاتی در سقف عرشه فولادی است. این قطعات فلزی کوچک اما مهم، در بال تیرهای اصلی نصب می شوند تا اتصال بین تیر فولادی و دال مرکب را تأمین کنند. گل میخ ها معمولاً از فولاد پرکربن ساخته می شوند و به کمک دستگاه جوش قوسی مخصوص، مستقیماً به تیر جوش داده می شوند.
   نقش اصلی آن ها جلوگیری از لغزش بتن روی تیر و ایجاد رفتار مرکب بین بتن و فولاد است. تعداد، فاصله و قطر گل میخ ها بر اساس محاسبات مهندسی تعیین می شود. در پروژه های دقیق، پس از نصب گل میخ، با ضربه چکشی یا آزمایش کشش، کیفیت جوش کنترل می شود تا از اتصال کامل آن به تیر اطمینان حاصل شود. اگر گل میخ ها به درستی اجرا نشوند، سقف نمی تواند رفتار مرکب واقعی خود را نشان دهد.
3. میلگرد حرارتی و افت (مش حرارتی)
   میلگردهای حرارتی یا شبکه فولادی (مش) در بالای بتن رویه قرار می گیرند. هدف از استفاده آن ها، جلوگیری از ترک های سطحی بتن در اثر تغییرات دما، انقباض بتن یا بارهای موقت است. قطر این میلگردها معمولاً بین 6 تا 10 میلی متر است و با فواصل منظم (20 تا 25 سانتی متر) در دو جهت عمود بر هم قرار می گیرند.
   در پروژه های صنعتی، به جای میلگردهای جداگانه، از مش آماده کارخانه ای استفاده می شود که سرعت اجرا را افزایش می دهد و دقت چیدمان را بالا می برد. میلگرد حرارتی همچنین باعث توزیع بهتر تنش های سطحی بتن می شود و از جدا شدن یا پوسته شدن لایه رویی جلوگیری می کند. این جز شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما در دوام طولانی مدت سقف و جلوگیری از ایجاد ترک های مویینه نقش بسیار مهمی دارد.
4. بتن رویه (Concrete Slab)
   بتن رویه بخش نهایی و اصلی سیستم سقف عرشه فولادی است که پس از چیدمان کامل ورق ها و نصب گل میخ و میلگرد حرارتی، روی سقف ریخته می شود. وظیفه آن، ایجاد یک سطح صلب و مقاوم است که بارهای زنده (افراد، تجهیزات، بارهای بهره برداری) و مرده (وزن خود سقف، تاسیسات و پوشش ها) را تحمل کند.
   معمولاً بتن با عیار 300 تا 350 کیلوگرم بر متر مکعب سیمان استفاده می شود و ضخامت نهایی آن بین 8 تا 12 سانتی متر است. در زمان بتن ریزی، باید دقت شود که بتن به طور یکنواخت پخش شود و فشار اضافی روی ورق های زیرین وارد نکند. ویبره سطحی با دقت انجام می شود تا از حبس هوا جلوگیری شود اما نباید بیش از حد باشد تا ورق ها جابجا نشوند. عمل آوری بتن پس از گیرش، مهم ترین مرحله برای دوام طولانی سقف است. در کارگاه های حرفه ای، سطح بتن پس از چند ساعت پوشانده می شود تا از تبخیر سریع آب جلوگیری شود.
5. تیرهای فرعی و اصلی فولادی
   در سیستم عرشه فولادی، ورق ها و بتن رویه به تنهایی بار را تحمل نمی کنند؛ آن ها برای انتقال نیرو به تیرهای فرعی و اصلی نیاز دارند. تیرهای فرعی معمولاً از ناودانی، تیرآهن یا تیر لانه زنبوری ساخته می شوند و تیرهای اصلی، این بار را به ستون ها منتقل می کنند. طراحی تیرها باید بر اساس بار نهایی مرکب سقف انجام شود. اگر فواصل بین تیرها زیاد باشد، احتمال تغییر شکل ورق و افزایش خیز سقف بالا می رود. بنابراین فاصله استاندارد بین تیرهای فرعی معمولاً 2 تا 3 متر است.
6. فلاشینگ و لبه بندی کناری (Edge Form)
   فلاشینگ یا همان لبه بندی، جزء ظاهراً جزئی اما بسیار مهم در سقف عرشه فولادی است. این قطعه فلزی در کناره ها و دهانه های باز سقف نصب می شود تا از نشت بتن و دوغاب جلوگیری کند. علاوه بر آن، ظاهر سقف را منظم کرده و مانع آسیب دیدن لبه ورق ها می شود. در پروژه های دقیق، فلاشینگ ها با پیچ یا پرچ به ورق های عرشه متصل می شوند و پس از بتن ریزی، سطحی صاف و تمیز در لبه سقف باقی می گذارند.
7. عایق صوتی و حرارتی (در صورت نیاز پروژه)
   در برخی پروژه ها مثل سالن های صنعتی یا مراکز تجاری، برای کنترل انتقال صدا و حرارت از لایه های عایق زیر ورق گالوانیزه استفاده می شود. این عایق ها معمولاً از فوم پلی یورتان یا پشم سنگ ساخته می شوند و به افزایش راحتی حرارتی و صوتی فضای داخلی کمک می کنند.

ویژگی های سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی یکی از سیستم های مدرن و صنعتی در ساخت و ساز است که با ترکیب فولاد و بتن، عملکردی سبک، مقاوم و سریع ارائه می دهد. این سیستم طی سال های اخیر در پروژه های بزرگ، برج ها، پارکینگ های طبقاتی و ساختمان های اداری مورد استفاده گسترده قرار گرفته است. ویژگی های فنی و اجرایی آن باعث شده که در مقایسه با سیستم های سنتی مثل تیرچه بلوک، برتری قابل توجهی داشته باشد. در ادامه، مهم ترین ویژگی های سقف عرشه فولادی را با توضیحات کامل بررسی می کنیم:

• وزن کم و مقاومت بالا
  یکی از شاخص ترین ویژگی های این سقف، نسبت بسیار مناسب وزن به مقاومت است. استفاده از ورق های گالوانیزه با ضخامت پایین، وزن کل سازه را به طور چشمگیری کاهش می دهد. در عین حال، این ورق ها همراه با بتن رویه، مقاومت بالایی در برابر نیروهای خمشی و برشی ایجاد می کنند. کاهش وزن سقف به معنی کاهش نیروی زلزله و سبک تر شدن فونداسیون است. به همین دلیل در پروژه های بلندمرتبه، این سیستم از نظر ایمنی لرزه ای انتخاب هوشمندانه ای محسوب می شود.
• سرعت بالای اجرا
  در کارگاه های ساختمانی، زمان یعنی هزینه. سقف عرشه فولادی به دلیل حذف قالب بندی و شمع بندی، با سرعتی بسیار بیشتر از سیستم های سنتی اجرا می شود. بعد از نصب ورق ها روی تیرها، بتن ریزی بدون نیاز به توقف یا آماده سازی اضافی انجام می گیرد. همین موضوع باعث می شود چندین سقف در مدت زمانی کوتاه آماده بتن ریزی شود. تجربه نشان داده در پروژه هایی که با این روش اجرا می شوند، مدت اجرای هر طبقه تا 40 درصد کمتر از روش های سنتی است.
• ایمنی بالا در زمان اجرا و بهره برداری
  در زمان اجرا، نیروی کار روی سطحی فلزی و پایدار حرکت می کند، بنابراین احتمال سقوط یا لغزش نسبت به قالب های چوبی بسیار کمتر است. در مرحله بهره برداری نیز، به دلیل یکپارچگی بتن و فولاد، سقف رفتاری کاملاً پایدار دارد. این ویژگی در زمان زلزله یا بارگذاری های ناگهانی اهمیت زیادی دارد چون سیستم ترکیبی فولاد و بتن می تواند انرژی زیادی را جذب و مستهلک کند.
• عدم نیاز به قالب بندی و شمع بندی
  یکی از تفاوت های مهم سقف عرشه فولادی با سیستم های سنتی، حذف کامل قالب های موقت زیر سقف است. ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای نقش قالب دائمی بتن را دارند و بعد از گیرش بتن، به عنوان بخشی از مقطع مقاوم عمل می کنند. این ویژگی باعث کاهش هزینه مصالح کمکی، صرفه جویی در نیروی انسانی و حذف وقفه های کاری بین طبقات می شود. در ساختمان های مرتفع، این موضوع تفاوت چشمگیری در زمان تحویل پروژه ایجاد می کند.
• رفتار لرزه ای مطلوب
  یکی از مهم ترین ویژگی های فنی سقف عرشه فولادی، عملکرد لرزه ای بسیار مناسب آن است. کاهش جرم سقف باعث می شود نیروی زلزله که به نسبت وزن سازه وارد می شود، کاهش یابد. از طرف دیگر، اتصال یکپارچه بین ورق فولادی، بتن و تیرهای فلزی باعث می شود سقف در برابر نیروهای جانبی مقاومت بیشتری داشته باشد. در آزمایش های انجام شده، سقف های مرکب رفتار بسیار قابل پیش بینی و پایداری از خود نشان داده اند.
• دوام بالا و مقاومت در برابر خوردگی
  ورق های گالوانیزه با پوشش روی، در برابر رطوبت و زنگ زدگی مقاوم هستند. این ویژگی به ویژه در مناطقی با رطوبت بالا مثل شهرهای شمالی کشور اهمیت زیادی دارد. اگر بتن با کیفیت و با تراکم مناسب اجرا شود، این ترکیب فولاد و بتن می تواند عمر مفید بسیار بالایی داشته باشد. در پروژه هایی که نگهداری در طولانی مدت اهمیت دارد، سقف عرشه فولادی انتخابی اقتصادی و پایدار محسوب می شود.
• سطح زیرین تمیز و صنعتی
  سطح زیرین سقف عرشه فولادی که از ورق های ذوزنقه ای تشکیل شده، ظاهری منظم و صنعتی دارد. این ویژگی باعث می شود در بسیاری از فضاهای تجاری و صنعتی، نیازی به اجرای سقف کاذب نباشد. سطح فلزی براق و منظم سقف، ظاهر زیبا و مدرنی ایجاد می کند و به راحتی می توان سیستم های تاسیساتی مانند لوله ها، کانال ها و کابل ها را روی آن نصب کرد.
• امکان عبور راحت تاسیسات و کاهش ضخامت کلی سقف
  به دلیل ساختار یکپارچه و صاف این سقف، فضای زیر آن برای عبور کانال های تهویه، لوله های آب و سیم کشی برق بسیار مناسب است. همچنین ضخامت نهایی سقف نسبت به سقف های سنتی کمتر است و این موضوع باعث کاهش ارتفاع کلی سازه و صرفه جویی در حجم مصالح دیوار و نمای ساختمان می شود.
• قابلیت استفاده در انواع پروژه ها
  از ساختمان های اداری و تجاری تا برج های مسکونی و سوله های صنعتی، سقف عرشه فولادی در همه نوع پروژه قابل اجرا است. انعطاف در طراحی، امکان استفاده در دهانه های متوسط تا بلند و سازگاری با انواع اسکلت های فولادی و بتنی، باعث شده این سقف یکی از پرکاربردترین گزینه ها در پروژه های مدرن باشد.
• کاهش هزینه های نگهداری و تعمیرات
  به دلیل دوام بالا و کیفیت سطح بتن و فولاد، این سقف به ندرت نیاز به تعمیر یا نگهداری دارد. در صورتی که در زمان اجرا، بتن ریزی و جوش گل میخ ها به درستی انجام شود، احتمال آسیب در طول عمر ساختمان بسیار پایین است. این ویژگی باعث می شود هزینه های دوره بهره برداری نسبت به سایر سیستم ها کمتر باشد.

در نهایت، می توان گفت سقف عرشه فولادی ترکیبی از سرعت، ایمنی، دوام و زیبایی است. این سیستم توانسته در پروژه های بزرگ عمرانی به دلیل وزن کم، اجرای سریع و رفتار لرزه ای مطلوب، جایگزین مناسبی برای سقف های سنتی شود و با تکیه بر فناوری ساده اما کارآمد خود، آینده ساخت و ساز مدرن را در ایران شکل دهد.

کاربرد های سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی به دلیل ترکیب هوشمندانه فولاد و بتن، وزن کم، سرعت بالای اجرا و مقاومت زیاد، در انواع پروژه های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم به ویژه در ساختمان های بلند، پروژه های صنعتی و سازه هایی که زمان، ایمنی و دوام در آن ها اهمیت بالایی دارد، عملکردی بسیار موفق از خود نشان داده است. در ادامه، مهم ترین کاربردهای سقف عرشه فولادی در پروژه های مختلف را بررسی می کنیم.

• برج ها و ساختمان های مرتفع
  در پروژه های بلندمرتبه، وزن و سرعت دو عامل حیاتی هستند. سقف عرشه فولادی به دلیل وزن بسیار کم و اجرای سریع، گزینه ای ایده آل برای برج ها و ساختمان های بلند است. در این پروژه ها، حذف قالب بندی و شمع بندی باعث می شود که طبقات بالا در مدت زمان کوتاه تری آماده بتن ریزی شوند. از طرف دیگر، کاهش وزن سقف باعث کاهش نیروهای زلزله و در نتیجه صرفه جویی در ابعاد ستون ها و فونداسیون می شود. به همین دلیل در اکثر برج های مدرن ایران و جهان، سقف عرشه فولادی به عنوان سیستم استاندارد مورد استفاده قرار می گیرد.
• پارکینگ های طبقاتی
  یکی از پرکاربردترین فضاهایی که سقف عرشه فولادی در آن استفاده می شود، پارکینگ های طبقاتی است. در این پروژه ها علاوه بر مقاومت بالا، دهانه های باز و بدون ستون میانی اهمیت زیادی دارند تا فضای تردد خودروها محدود نشود. سقف عرشه فولادی به دلیل عملکرد مرکب و استحکام بالای مقطع، می تواند دهانه های بزرگ تر را بدون نیاز به تیرهای فرعی اضافی پوشش دهد. علاوه بر این، سطح زیر سقف به خاطر ورق های ذوزنقه ای، ظاهری صنعتی و تمیز دارد و معمولاً نیازی به سقف کاذب ندارد.
• سوله ها و سازه های صنعتی
  در پروژه های صنعتی، زمان و ایمنی اهمیت زیادی دارند. سقف عرشه فولادی در این نوع ساختمان ها به خاطر سرعت اجرا، وزن پایین و مقاومت بالا در برابر بارهای متمرکز مانند تجهیزات و ماشین آلات سنگین، انتخابی حرفه ای محسوب می شود. این سقف در کارخانه ها، انبارها و سالن های تولیدی بزرگ به کار می رود. سطح فولادی آن به راحتی قابلیت نصب چراغ های صنعتی، کانال های تهویه و کابل کشی های سقفی را فراهم می کند.
• ساختمان های اداری و تجاری بزرگ
  در ساختمان های اداری و مراکز تجاری، زیبایی، عملکرد فنی و سهولت در اجرای تاسیسات اهمیت زیادی دارد. سقف عرشه فولادی با سطح زیرین منظم و فلزی خود، فضای کافی برای عبور لوله ها، کابل ها و کانال های تهویه فراهم می کند. از طرف دیگر، در این پروژه ها که اغلب چندین طبقه به طور همزمان در حال ساخت هستند، سرعت اجرای سقف تأثیر مستقیمی در پیشرفت کل پروژه دارد. به همین دلیل، بسیاری از پیمانکاران بزرگ از این سیستم برای صرفه جویی در زمان و هزینه استفاده می کنند.
• پل ها و سازه های زیرساختی سبک
  یکی از کاربردهای مهم و کمتر شناخته شده سقف عرشه فولادی در پل های عابر پیاده و پل های سبک شهری است. ترکیب بتن و ورق فولادی باعث می شود که این سیستم بتواند بار متمرکز را به خوبی تحمل کند و در عین حال وزن کلی سازه پایین بماند. در پل های عابر و سازه های پیش ساخته، این سقف به دلیل نصب سریع و نیاز کم به قالب بندی موقت، گزینه ای بسیار کارآمد است.
• پروژه های بازسازی و اضافه کردن طبقات جدید
  در ساختمان هایی که قرار است یک یا چند طبقه جدید اضافه شود، سقف عرشه فولادی بهترین گزینه است. چون این سیستم سبک است، بار اضافه زیادی به اسکلت قدیمی وارد نمی کند و در عین حال مقاومت بالایی در برابر نیروهای خمشی و برشی دارد. به همین دلیل، در بسیاری از پروژه های بازسازی در تهران و شهرهای بزرگ، از این سقف برای طبقات الحاقی استفاده می شود. علاوه بر این، اجرای آن بدون نیاز به تجهیزات سنگین، در فضاهای محدود شهری نیز به سادگی انجام می شود.
• ساختمان های آموزشی، درمانی و فرهنگی
  در مدارس، بیمارستان ها، کتابخانه ها و مراکز فرهنگی، ایمنی، دوام و اجرای تمیز از مهم ترین عوامل در انتخاب نوع سقف است. سقف عرشه فولادی با وزن کم، مقاومت بالا و سطح تمیز، این سه ویژگی را همزمان ارائه می دهد. همچنین به دلیل سرعت بالای اجرا، زمان تعطیلی فضاهای موجود در پروژه های نوسازی یا توسعه نیز به حداقل می رسد.
• پروژه های با زمان محدود و فشرده
  در پروژه هایی که برنامه زمانی فشرده دارند مثل مراکز خرید، کارخانه ها یا پروژه های دولتی، سقف عرشه فولادی به خاطر سرعت بسیار زیاد نصب و حذف فرآیندهای زمان بر قالب بندی، یکی از مؤثرترین انتخاب هاست. تیم های اجرایی در این سیستم می توانند به صورت مرحله ای چندین سقف را همزمان آماده بتن ریزی کنند، بدون اینکه کارگاه دچار توقف شود.
• سازه های ترکیبی فولادی و بتنی
  در پروژه هایی که اسکلت آن ها ترکیبی از فولاد و بتن است، سقف عرشه فولادی گزینه ای ایده آل محسوب می شود چون با هر دو نوع اسکلت سازگار است. در اسکلت فولادی، ورق ها مستقیماً روی تیرها نصب می شوند و در اسکلت بتنی می توان با ایجاد تکیه گاه های فولادی یا ناودانی، اتصال آن ها را فراهم کرد. این قابلیت باعث شده این سیستم تقریباً در هر نوع سازه ای قابل استفاده باشد.
• پروژه های انبوه سازی شهری و صنعتی
  در پروژه های بزرگ انبوه سازی، جایی که صدها یا حتی هزاران مترمربع سقف باید در مدت کوتاه اجرا شود، عرشه فولادی یک مزیت رقابتی بزرگ است. وزن پایین، نیاز کم به نیروی انسانی، سهولت در حمل و نصب و هماهنگی با سازه های فلزی باعث می شود اجرای پروژه ها سریع تر، ایمن تر و اقتصادی تر انجام شود.

در جمع بندی، می توان گفت سقف عرشه فولادی به خاطر ویژگی هایی مانند وزن سبک، سرعت بالا، ایمنی زیاد و دوام طولانی، در هر نوع پروژه ای که سرعت و کیفیت اهمیت دارد، کاربرد دارد. از برج های مدرن شهری تا پارکینگ های طبقاتی و سازه های صنعتی، این سقف به یکی از پرکاربردترین و قابل اعتمادترین روش های اجرای سقف در صنعت ساختمان ایران تبدیل شده است.

مزایای استفاده از سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی در سال های اخیر به یکی از محبوب ترین سیستم های سقف در پروژه های عمرانی تبدیل شده است. ترکیب فولاد و بتن در این سیستم نه تنها استحکام بالایی ایجاد می کند بلکه سرعت اجرا و صرفه اقتصادی قابل توجهی را نیز به همراه دارد. در ادامه، مهم ترین مزایای این نوع سقف را به طور دقیق بررسی می کنیم:

1. سرعت بسیار بالا در اجرا
   یکی از بزرگ ترین مزایای سقف عرشه فولادی، سرعت چشمگیر در نصب و بتن ریزی است. چون ورق های گالوانیزه به عنوان قالب دائمی عمل می کنند، نیازی به قالب بندی و شمع بندی نیست. تیم اجرایی می تواند در مدت کوتاه چندین سقف را همزمان آماده بتن ریزی کند. در پروژه های بزرگ، این ویژگی تفاوت چند هفته ای در زمان تحویل ساختمان ایجاد می کند. بسیاری از پیمانکاران حرفه ای می گویند که استفاده از سقف عرشه فولادی به معنی “بردن پروژه جلوتر از برنامه زمان بندی” است.
2. وزن کم و کاهش نیروهای زلزله
   به دلیل استفاده از ورق های نازک فولادی و حذف قالب های سنگین، وزن کل سقف در مقایسه با سیستم های سنتی مثل تیرچه بلوک یا دال بتنی بسیار کمتر است. این کاهش وزن مستقیماً منجر به کاهش نیروهای زلزله می شود چون هر چه جرم سازه کمتر باشد، شتاب زلزله تأثیر کمتری دارد. در نتیجه، اسکلت و فونداسیون ساختمان نیز سبک تر طراحی می شود و این موضوع صرفه اقتصادی قابل توجهی دارد.
3. ایمنی بالا در حین اجرا و بهره برداری
   در زمان اجرا، کارگران روی سطحی فلزی و پایدار کار می کنند که خطر سقوط و لغزش در آن بسیار کمتر از قالب های چوبی یا فلزی موقت است. بعد از بتن ریزی هم، ترکیب فولاد و بتن رفتاری یکپارچه و مقاوم ایجاد می کند که در برابر بارهای ناگهانی یا زلزله عملکرد بسیار خوبی دارد. در واقع، سقف عرشه فولادی هم در زمان ساخت و هم در دوران بهره برداری، یکی از ایمن ترین گزینه های موجود در بازار است.
4. حذف کامل قالب بندی و شمع بندی
   یکی از هزینه بر ترین و زمان برترین مراحل در اجرای سقف های سنتی، قالب بندی زیر سقف است. در سیستم عرشه فولادی، ورق گالوانیزه خودش نقش قالب دائمی را ایفا می کند و بعد از گیرش بتن نیز به عنوان بخشی از سازه باقی می ماند. این ویژگی باعث می شود نیازی به باز و بسته کردن قالب نباشد و اجرای طبقات بالاتر سریع تر انجام شود. علاوه بر کاهش هزینه قالب، دیگر خبری از تجمع مصالح اضافی و خطرات ناشی از شمع های زیر سقف هم نیست.
5. افزایش دوام و طول عمر سقف
   ورق های فولادی در این سیستم با پوشش گالوانیزه تولید می شوند که در برابر زنگ زدگی و رطوبت بسیار مقاوم است. همچنین بتن رویه در تماس مستقیم با فولاد قرار دارد و از خوردگی آن جلوگیری می کند. نتیجه این ترکیب، یک سقف با عمر مفید طولانی و نیاز حداقلی به تعمیرات است. در پروژه های صنعتی و شهری که دوام درازمدت اهمیت دارد، این ویژگی یکی از دلایل اصلی انتخاب سقف عرشه فولادی است.
6. مقاومت بالا در برابر بارهای سنگین و لرزش
   به دلیل عملکرد مرکب فولاد و بتن، این سقف توان تحمل بارهای سنگین، لرزش های ناشی از تردد زیاد و بارهای زنده متمرکز را دارد. به همین دلیل در پارکینگ های طبقاتی، ساختمان های اداری و مراکز صنعتی استفاده گسترده ای از آن می شود. همچنین رفتار خمشی و برشی این سقف نسبت به سیستم های سنتی قابل پیش بینی تر و پایدارتر است.
7. کاهش ضخامت نهایی سقف و افزایش ارتفاع مفید طبقات
   از آنجایی که ورق فولادی خود بخشی از مقطع مقاوم محسوب می شود، ضخامت کلی سقف نسبت به سایر سیستم ها کمتر است. این ویژگی به طور مستقیم باعث افزایش ارتفاع مفید طبقات یا کاهش ارتفاع کلی ساختمان می شود. در پروژه هایی که محدودیت ارتفاع دارند یا هدف کاهش حجم دیوارها و هزینه نماست، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا می کند.
8. سطح زیر سقف زیبا، تمیز و صنعتی
   سطح زیر سقف عرشه فولادی به خاطر وجود ورق های ذوزنقه ای شکل، ظاهری تمیز و منظم دارد. در بسیاری از پروژه های مدرن، همین سطح به عنوان سقف نهایی استفاده می شود و نیازی به سقف کاذب نیست. علاوه بر آن، عبور تأسیسات مثل لوله ها و کابل ها به سادگی از زیر این ورق ها انجام می شود و ظاهر صنعتی و مرتب فضا حفظ می گردد.
9. کاهش نیروی انسانی و ساده شدن فرآیند اجرا
   اجرای این نوع سقف معمولاً به نیروی کار کمتری نیاز دارد چون بسیاری از مراحل وقت گیر حذف می شوند. ورق های عرشه فولادی به صورت آماده از کارخانه می آیند و فقط باید در محل نصب شوند. بتن ریزی هم در یک مرحله انجام می شود. این سادگی در اجرا نه تنها باعث کاهش هزینه ها می شود بلکه احتمال خطاهای انسانی را نیز به حداقل می رساند.
10. سازگاری با انواع اسکلت و شرایط اقلیمی
    یکی از مزایای قابل توجه سقف عرشه فولادی، سازگاری بالا با انواع سازه های فولادی و بتنی است. این سیستم در هر نوع آب و هوایی از مناطق مرطوب شمال تا اقلیم خشک مرکزی ایران قابل استفاده است. پوشش گالوانیزه ورق ها از خوردگی جلوگیری می کند و بتن رویه نیز در برابر تغییرات دما مقاومت خوبی دارد.
11. کاهش هزینه های نگهداری در بلند مدت
    در مقایسه با سقف های سنتی، سقف عرشه فولادی به مراقبت خاصی نیاز ندارد. چون مصالح آن در برابر عوامل محیطی مقاوم هستند، در طول زمان دچار افت کیفیت یا تغییر شکل نمی شوند. این موضوع هزینه های نگهداری و تعمیرات دوره ای را کاهش می دهد و برای پروژه های بزرگ و بلندمدت مزیت قابل توجهی محسوب می شود.
12. صرفه جویی واقعی در زمان و بودجه پروژه
    ترکیب تمام این مزایا در نهایت باعث می شود پروژه هایی که با سقف عرشه فولادی اجرا می شوند، سریع تر، اقتصادی تر و با کیفیت تر به نتیجه برسند. این سیستم نه تنها هزینه های ساخت را کاهش می دهد بلکه بهره وری کارگاه را هم بالا می برد. در پروژه هایی که زمان تحویل اهمیت دارد، این مزیت تفاوت بین موفقیت و تأخیر را رقم می زند.

در جمع بندی می توان گفت سقف عرشه فولادی پاسخی هوشمندانه به نیاز صنعت ساخت و ساز امروز است. سقفی سبک، مقاوم، ایمن و سریع که علاوه بر کاهش هزینه ها و زمان اجرا، دوام بالایی دارد و ظاهری مدرن به سازه می دهد. همین ویژگی ها باعث شده این سیستم به استاندارد جدید سقف سازی در پروژه های بزرگ و شهری تبدیل شود.

معایب استفاده از سقف عرشه فولادی

با وجود تمام مزایا و قابلیت های چشمگیر، سقف عرشه فولادی هم مانند هر سیستم سازه ای دیگر محدودیت ها و چالش های خاص خودش را دارد. در بسیاری از پروژه ها، اگر طراحی، انتخاب مصالح یا اجرای آن با دقت انجام نشود، ممکن است این معایب به مشکلات فنی یا اقتصادی تبدیل شود. در ادامه، مهم ترین معایب و نکات قابل توجه در استفاده از سقف عرشه فولادی را بررسی می کنیم:

• هزینه اولیه بالاتر نسبت به سیستم های سنتی
  در مقایسه با سقف هایی مثل تیرچه بلوک، هزینه اولیه اجرای سقف عرشه فولادی معمولاً بیشتر است. دلیل این موضوع استفاده از ورق های گالوانیزه، دستگاه جوش مخصوص گل میخ و نیروی متخصص در اجرا است. البته این هزینه معمولاً با صرفه جویی در زمان و کاهش هزینه های قالب بندی جبران می شود، اما در پروژه های کوچک یا محدود بودجه، این افزایش اولیه ممکن است مانع استفاده از این سیستم شود.
• نیاز به طراحی دقیق و تخصصی
  سقف عرشه فولادی یک سیستم کاملاً مهندسی شده است و باید بر اساس محاسبات دقیق طراحی شود. انتخاب اشتباه در ضخامت ورق، فاصله تیرها یا تعداد گل میخ ها می تواند منجر به ضعف در مقاومت خمشی یا برشی سقف شود. به همین دلیل، طراحی این سیستم باید توسط مهندسان سازه با تجربه انجام شود. هرگونه تغییر بدون محاسبه دقیق، خطر کاهش ظرفیت سازه را در پی دارد.
• وابستگی کامل به کیفیت اجرای گل میخ ها
  یکی از نقاط حساس در اجرای این سقف، اتصال گل میخ های برشی به تیرها است. اگر جوشکاری با دستگاه های استاندارد انجام نشود یا تست چکشی پس از جوش انجام نگیرد، ممکن است برخی گل میخ ها به درستی به تیر متصل نشوند. این موضوع می تواند باعث از بین رفتن رفتار مرکب بین بتن و فولاد شود و در نهایت، ظرفیت سقف کاهش یابد. در بسیاری از کارگاه ها، بی دقتی در همین مرحله منجر به مشکلات جدی در عملکرد سقف شده است.
• احتمال لغزش یا خیز ورق در زمان بتن ریزی
  ورق های گالوانیزه در زمان بتن ریزی باید وزن بتن خیس و نیروهای اجرایی را تحمل کنند. اگر فواصل بین تیرها زیاد باشد یا ورق ضخامت کافی نداشته باشد، ممکن است ورق دچار خمش یا خیز بیش از حد شود. این اتفاق باعث ناصافی سطح بتن نهایی و حتی در برخی موارد شکست موضعی ورق می شود. برای جلوگیری از این مشکل باید قبل از بتن ریزی، کنترل تراز، تمبری موقت و آزمایش بارگذاری انجام شود.
• محدودیت در طراحی دهانه های خیلی بلند
  سقف عرشه فولادی معمولاً برای دهانه هایی تا 4 یا 5 متر مناسب است. در دهانه های بلندتر، نیاز به تقویت با تیرهای فرعی یا ورق های ضخیم تر وجود دارد که هزینه را افزایش می دهد. در پروژه هایی که دهانه ها بزرگ و بدون تیر میانی طراحی شده اند، استفاده از این سیستم ممکن است از نظر اقتصادی توجیه نداشته باشد.
• نیاز به نیروی متخصص در اجرا
  درست است که سرعت اجرای این سیستم بالاست، اما فقط در صورتی که تیم اجرایی با آن آشنا باشد. نصب ورق ها، جوش گل میخ ها، کنترل تراز و بتن ریزی روی سطح فلزی نیاز به تجربه دارد. در غیر این صورت، اشتباهات اجرایی می تواند باعث ایجاد درز، نشت دوغاب یا تغییر شکل سقف شود. در برخی پروژه ها، کمبود نیروهای متخصص باعث شده اجرای نهایی با کیفیت پایین انجام شود.
• احتمال لغزش کارگران در زمان اجرا
  در زمان نصب ورق ها، سطح گالوانیزه بسیار صیقلی و لغزنده است. اگر اقدامات ایمنی مثل استفاده از طناب ایمنی یا کفش ضد لغزش رعایت نشود، احتمال سر خوردن نیروهای کار وجود دارد. به همین دلیل، رعایت اصول ایمنی در کارگاه های دارای سقف عرشه فولادی اهمیت زیادی دارد.
• حساسیت به کیفیت بتن و عمل آوری آن
  اگر بتن با اسلامپ بالا یا نسبت آب به سیمان زیاد استفاده شود، ممکن است درزهای بین ورق ها باعث نشت دوغاب شود. همچنین در صورت عمل آوری نامناسب، سطح بتن رویه ممکن است دچار ترک های مویی و پوسته شدن شود. بنابراین انتخاب طرح اختلاط مناسب و نگهداری مرطوب بعد از بتن ریزی، برای دوام سقف ضروری است.
• عدم صرفه اقتصادی در پروژه های کوچک
  در ساختمان های کوچک یا پروژه های تک واحدی، هزینه حمل ورق ها، تجهیزات جوش گل میخ و اجرای بتن ممکن است نسبت به حجم کار زیاد باشد. در چنین پروژه هایی معمولاً سیستم هایی مثل تیرچه بلوک یا کرومیت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر هستند.
• محدودیت در تعمیرات و تغییرات بعد از اجرا
  از آنجایی که ورق فولادی بخشی از مقطع مقاوم سقف است، در صورت نیاز به باز کردن سقف یا عبور تأسیسات جدید، کار بسیار دشوار خواهد بود. هرگونه برش یا سوراخکاری بدون محاسبه مهندسی می تواند مقاومت مقطع را کاهش دهد. بنابراین این سقف برای پروژه هایی که در آینده نیاز به تغییر دارند، باید با دقت بیشتری انتخاب شود.
• وابستگی زیاد به تجهیزات صنعتی و لجستیک مناسب
  اجرای سقف عرشه فولادی نیازمند حمل ورق های سنگین و بلند، دستگاه های جوش گل میخ و تجهیزات پمپ بتن است. در پروژه هایی که دسترسی به جرثقیل یا پمپ بتن محدود است، اجرای این سقف دشوار می شود. همچنین حمل و نصب ورق ها در پروژه های مرتفع بدون تجهیزات مناسب می تواند خطرناک باشد.
• امکان خوردگی در صورت آسیب به پوشش گالوانیزه
  ورق های گالوانیزه در برابر زنگ زدگی مقاوم هستند، اما اگر در زمان حمل یا نصب دچار خراش شوند، لایه محافظ روی آن ها از بین می رود. در این حالت، فولاد در معرض رطوبت قرار گرفته و به مرور زمان دچار خوردگی می شود. برای جلوگیری از این مشکل باید پس از نصب، محل های آسیب دیده با رنگ محافظ یا اسپری روی پوشانده شود.

سقف عرشه فولادی چیست؟

در سال‌های اخیر، سقف عرشه فولادی به عنوان یکی از مدرن‌ترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌های فولادی مورد توجه مهندسان و پیمانکاران قرار گرفته است، در این مقاله، با سقف عرشه فولادی بیشتر آشنا می شویم:

بیشتر بخوانید

مقایسه سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی

در نگاه اول، سقف تیرچه بلوک و سقف عرشه فولادی هر دو با هدف ایجاد سطحی مقاوم و ایمن در ساختمان اجرا می شوند، اما در واقع دو دنیای متفاوت از نظر روش اجرا، مصالح، عملکرد سازه ای و سرعت اجرا هستند. سقف تیرچه بلوک بر پایه بتن و مصالح سنتی ساخته می شود، در حالی که سقف عرشه فولادی یک سیستم صنعتی و مدرن است که بر پایه ترکیب فولاد و بتن شکل گرفته است.

در سقف تیرچه بلوک، تیرچه ها نقش عضو باربر را دارند و بلوک ها برای پر کردن فضا و کاهش وزن استفاده می شوند. بارها از طریق تیرچه ها به تیرهای اصلی و سپس به ستون ها منتقل می شوند. این سیستم به دلیل در دسترس بودن مصالح و آشنایی نیروهای کار، در اغلب پروژه های مسکونی ایران رواج دارد. اما از نظر سرعت، وابسته به زمان گیرش بتن و وجود قالب بندی و شمع بندی است که اجرای آن را کندتر می کند.

در مقابل، سقف عرشه فولادی با استفاده از ورق گالوانیزه ذوزنقه ای و گل میخ های برشی اجرا می شود. در این سیستم، ورق فولادی نقش قالب دائمی و بخشی از مقطع مقاوم را دارد. بتن رویه پس از سخت شدن، همراه با فولاد رفتار مرکب از خود نشان می دهد. سرعت نصب و بتن ریزی در این سقف بسیار بالاست و چون نیازی به قالب بندی ندارد، زمان اجرای پروژه به شکل چشمگیری کاهش پیدا می کند.

از نظر وزن، سقف تیرچه بلوک نسبت به عرشه فولادی سنگین تر است. این موضوع در رفتار لرزه ای ساختمان اهمیت دارد، چون هر چه وزن سازه بیشتر باشد، نیروی زلزله نیز افزایش پیدا می کند. در مقابل، سقف عرشه فولادی به دلیل استفاده از ورق های نازک و حذف قالب های سنگین، بسیار سبک تر است و همین باعث می شود در ساختمان های بلند و پروژه های صنعتی، گزینه بهتری باشد.

از نظر اقتصادی، سقف تیرچه بلوک در پروژه های کوچک و متوسط هزینه اولیه کمتری دارد چون مصالح آن محلی و ارزان تر است. اما در پروژه های بزرگ، وقتی هزینه زمان و قالب بندی نیز لحاظ شود، سقف عرشه فولادی از نظر هزینه کل پروژه به صرفه تر می شود. در عین حال، سقف عرشه فولادی به نیروی متخصص و تجهیزات صنعتی نیاز دارد، در حالی که تیرچه بلوک توسط نیروی کار عمومی نیز قابل اجرا است.

از نظر دوام، سقف عرشه فولادی به دلیل وجود ورق گالوانیزه در برابر رطوبت و خوردگی مقاوم تر است. اما در صورت آسیب دیدن پوشش گالوانیزه، نیاز به مراقبت دارد. سقف تیرچه بلوک نیز دوام خوبی دارد اما در برابر رطوبت و شرایط مرطوب (مثلاً در شمال کشور) اگر به درستی عمل آوری نشود، احتمال خوردگی میلگردها و ترک خوردگی بتن وجود دارد.

در نهایت، می توان گفت سقف تیرچه بلوک برای پروژه های مسکونی معمولی و کم طبقه که سرعت ساخت و وزن زیاد اهمیت کمتری دارد، گزینه ای اقتصادی و سنتی است. در حالی که سقف عرشه فولادی برای پروژه های بزرگ، مرتفع، صنعتی یا فضاهایی که سرعت، دقت و وزن پایین اهمیت دارد، انتخابی مدرن و مهندسی است.

جدول مقایسه سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی

در نتیجه، اگر پروژه کوچک، محلی یا مسکونی است و اولویت با هزینه اولیه پایین است، سقف تیرچه بلوک انتخاب منطقی تری است. اما اگر هدف، کاهش زمان ساخت، افزایش ایمنی، سبک سازی و اجرای صنعتی باشد، بدون تردید سقف عرشه فولادی انتخاب بهتری خواهد بود.

نکات مهم در انتخاب نوع سقف

انتخاب نوع سقف یکی از تصمیم های کلیدی در طراحی و اجرای هر ساختمان است، چون سقف نه تنها نقش سازه ای مهمی دارد، بلکه بر هزینه، زمان، ایمنی و دوام کل پروژه تأثیر مستقیم می گذارد. انتخاب اشتباه می تواند باعث افزایش وزن سازه، تأخیر در اجرا یا حتی کاهش دوام در درازمدت شود. در ادامه، مهم ترین نکاتی که هنگام انتخاب بین سقف تیرچه بلوک و سقف عرشه فولادی باید در نظر گرفته شود را بررسی می کنیم:

1. نوع کاربری ساختمان
   اولین و شاید مهم ترین عامل، نوع استفاده از ساختمان است. برای ساختمان های مسکونی کم طبقه، سقف تیرچه بلوک گزینه ای متداول و اقتصادی است چون اجرا و نگهداری آن ساده است. اما در پروژه های بزرگ مثل برج ها، ادارات یا پارکینگ های طبقاتی که نیاز به دهانه های باز، سرعت بالا و وزن کم دارند، سقف عرشه فولادی عملکرد بهتری دارد. نوع کاربری تعیین می کند که بین صرفه اقتصادی و کارایی فنی کدام باید در اولویت قرار گیرد.
2. تعداد طبقات و ارتفاع ساختمان
   در ساختمان های چند طبقه، وزن سازه نقش بسیار مهمی در طراحی فونداسیون و مقاومت لرزه ای دارد. سقف تیرچه بلوک نسبت به عرشه فولادی سنگین تر است و در ساختمان های بلند باعث افزایش نیروی زلزله می شود. بنابراین اگر پروژه بیش از 5 طبقه دارد، سقف عرشه فولادی گزینه مناسب تری است. اما در ساختمان های دو یا سه طبقه، سقف تیرچه بلوک همچنان انتخابی منطقی و کم هزینه است.
3. شرایط اقتصادی پروژه و بودجه کارفرما
   هزینه همیشه یکی از فاکتورهای اصلی در تصمیم گیری است. سقف تیرچه بلوک در نگاه اول ارزان تر به نظر می رسد، چون مصالح آن محلی و ساده است. در مقابل، سقف عرشه فولادی هزینه اولیه بیشتری دارد ولی در پروژه های بزرگ با صرفه جویی در زمان و نیروی کار، هزینه نهایی را کاهش می دهد. در نتیجه اگر پروژه محدود به بودجه کم است، تیرچه بلوک مناسب تر است، ولی اگر هدف کاهش زمان و افزایش کیفیت است، عرشه فولادی انتخاب هوشمندانه تری است.
4. موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی
   نوع آب و هوا و شرایط رطوبتی منطقه تأثیر زیادی بر انتخاب نوع سقف دارد. در مناطق مرطوب مثل شمال کشور، سقف عرشه فولادی با ورق های گالوانیزه عملکرد بهتری دارد چون در برابر زنگ زدگی و رطوبت مقاوم است. اما در مناطق خشک و گرم، سقف تیرچه بلوک نیز عملکرد قابل قبولی دارد و نیازی به پوشش ضد خوردگی خاص ندارد.
5. سرعت مورد نیاز برای اجرای پروژه
   اگر پروژه باید در زمان کوتاه تری به بهره برداری برسد، سرعت اجرای سقف تعیین کننده است. سقف عرشه فولادی به دلیل حذف قالب بندی، شمع بندی و استفاده از ورق های آماده، چندین برابر سریع تر از تیرچه بلوک اجرا می شود. در پروژه های انبوه سازی، این تفاوت سرعت می تواند بازگشت سرمایه را به طور قابل توجهی تسریع کند.
6. مهارت نیروی اجرایی در دسترس
   اجرای دقیق هر سیستم سقف نیاز به تجربه دارد. در اغلب نقاط کشور، نیروهای کار با سقف تیرچه بلوک آشنایی بیشتری دارند و اجرای آن ساده تر است. در مقابل، اجرای سقف عرشه فولادی نیاز به جوشکار ماهر، کنترل کیفیت گل میخ ها و رعایت تراز دقیق در نصب ورق ها دارد. اگر نیروی متخصص در دسترس نباشد، استفاده از عرشه فولادی ممکن است به مشکلات اجرایی منجر شود.
7. دهانه ها و طراحی معماری ساختمان
   یکی از نکات فنی مهم در انتخاب سقف، طول دهانه های بین تیرها است. سقف تیرچه بلوک برای دهانه های تا حدود 7 متر مناسب است و در دهانه های بلندتر نیاز به تیر میانی دارد. در مقابل، سقف عرشه فولادی می تواند دهانه های تا حدود 9 متر را بدون نیاز به تیر میانی پوشش دهد. در ساختمان هایی با پلان باز یا پارکینگ های طبقاتی، این مزیت بسیار ارزشمند است.
8. رفتار لرزه ای و پایداری سازه
   در مناطق زلزله خیز، کاهش وزن سقف تأثیر مستقیمی بر عملکرد سازه دارد. از نظر لرزه ای، سقف عرشه فولادی به دلیل وزن کمتر و رفتار مرکب بتن و فولاد، عملکرد بهتری در جذب و انتقال نیروهای زلزله دارد. اما در صورتی که طراحی تیرچه بلوک بر اساس آیین نامه و با دقت انجام شود، می تواند برای ساختمان های معمولی نیز ایمن باشد.
9. دوام، نگهداری و عمر مفید سقف
   در انتخاب نوع سقف باید طول عمر مفید آن نیز در نظر گرفته شود. سقف عرشه فولادی به دلیل استفاده از ورق گالوانیزه ضد خوردگی و بتن مسلح با کیفیت، دوام بیشتری دارد و در برابر رطوبت مقاوم است. در مقابل، دوام سقف تیرچه بلوک به کیفیت بتن و نحوه عمل آوری آن بستگی دارد. اگر این فرآیند درست انجام نشود، در طول زمان احتمال ترک خوردگی و کاهش مقاومت وجود دارد.
10. ظاهر نهایی و نیاز به سقف کاذب
    در پروژه هایی که ظاهر صنعتی یا مدرن مدنظر است، سقف عرشه فولادی به دلیل سطح زیرین منظم و فلزی، نیازی به سقف کاذب ندارد. اما در ساختمان های مسکونی، معمولاً ظاهر بتن یا ورق فلزی مطلوب نیست و از سقف کاذب یا گچ کاری استفاده می شود. در مقابل، سقف تیرچه بلوک معمولاً پس از گچ کاری ظاهر یکنواخت و تمیزی دارد و برای فضاهای داخلی مناسب تر است.
11. امکان عبور تاسیسات و سیستم های فنی
    در ساختمان های اداری یا صنعتی که نیاز به عبور کانال های تهویه، لوله کشی و کابل برق زیاد است، سقف عرشه فولادی گزینه بهتری است چون فضای زیر سقف برای نصب تاسیسات کاملاً در دسترس است. در مقابل، در سقف تیرچه بلوک معمولاً عبور تاسیسات از درون دیوارها یا سقف کاذب انجام می شود.
12. ملاحظات زیست محیطی و پایداری پروژه
    در پروژه های جدید که پایداری و مصرف بهینه منابع اهمیت دارد، استفاده از ورق های فولادی قابل بازیافت در سقف عرشه فولادی مزیت بزرگی محسوب می شود. این در حالی است که مصالح تیرچه بلوک مانند بلوک سفالی یا فوم معمولاً غیرقابل بازیافت هستند.

جمع بندی

در نهایت، هر دو نوع سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی بسته به نوع پروژه، کاربری ساختمان و اولویت‌های اجرایی، می‌توانند گزینه‌ای مناسب باشند. سقف تیرچه بلوک با هزینه کمتر و عایق‌بندی مناسب، انتخابی رایج در ساختمان‌های مسکونی است، در حالی که سقف عرشه فولادی با وزن کم، مقاومت بالا و سرعت اجرا، گزینه‌ای مدرن و اقتصادی برای پروژه‌های بزرگ محسوب می‌شود.

برای داشتن خریدی آگاهانه و انتخاب مقطع فولادی متناسب با نیاز پروژه، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی امری ضروری است، کارشناسان مجرب و حرفه‌ای ما در آهن اینجا با تسلط کامل بر بازار آهن و شناخت دقیق نیازهای فنی، آماده‌اند تا مشاوره‌ای سودمند و کاربردی به شما ارائه دهند. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتر، انتخابی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر داشته باشید.