گام عرشه فولادی چیست؟ + نحوه انتخاب و نکات مهم

در اجرای سقف های کامپوزیت، یکی از اجزای اصلی که نقش مهمی در استحکام و یکپارچگی سازه دارد، عرشه فولادی است. این ورق های ذوزنقه ای شکل که به وسیله دستگاه های رول فرمینگ تولید می شوند، علاوه بر کاهش وزن مرده ساختمان، باعث تسریع عملیات بتن ریزی نیز می شوند. در میان مشخصات فنی این نوع سقف ها، گام عرشه فولادی یکی از مهم ترین پارامترها به شمار می رود. این ویژگی ظاهراً ساده، تاثیر زیادی بر مقاومت خمشی، میزان مصرف فولاد و چسبندگی بتن به ورق دارد.

«اگر قصد خرید عرشه فولادی دارید، اولین قدم آگاهی از قیمت روز ورق عرشه فولادی است. ما در آهن اینجا قیمت‌ها را به‌صورت لحظه‌ای، معتبر و شفاف در اختیار شما قرار داده‌ایم، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم سری به صفحه قیمت عرشه فولادی بزنید.»

در این مقاله، با گام عرشه فولادی، انواع آن، نحوه انتخاب گام مناسب و نکات مهم در انتخاب گام عرشه فولادی می پردازیم، پس در ادامه با اهن اینجا همراه باشید.

منظور از گام عرشه فولادی چیست؟

وقتی درباره گام عرشه فولادی صحبت می کنیم، منظور فاصله بین دو برجستگی متوالی روی سطح ورق فولادی است. این برجستگی ها که به شکل ذوزنقه طراحی شده اند، در نگاه اول ممکن است فقط برای زیبایی یا شکل دهی ظاهری به ورق به نظر برسند، اما در واقع فلسفه ای کاملاً مهندسی و دقیق پشت آن ها وجود دارد. گام عرشه فولادی همان عاملی است که باعث می شود ورق بتواند وزن بالای بتن و نیروهای زنده وارد بر سقف را بدون تغییر شکل تحمل کند.

در فرآیند تولید، ورق های فولادی ساده وارد دستگاه رول فرمینگ می شوند و در اثر عبور از مجموعه ای از قالب های غلطکی، به فرم ذوزنقه ای با گام های منظم تبدیل می شوند. هر کدام از این گام ها همانند یک تیر کوچک فولادی عمل می کنند که وظیفه تحمل بار را بر عهده دارند. در حقیقت، شکل گام ها تعیین کننده اصلی مقاومت خمشی و برشی ورق است و کیفیت تولید آن نقش مستقیم در ایمنی سازه دارد.

در یک نگاه ساده تر، اگر سطح ورق فولادی صاف بود، در زمان بتن ریزی وزن بتن باعث خم شدن یا تغییر فرم آن می شد. اما وجود همین گام ها باعث افزایش ممان اینرسی در سطح مقطع ورق شده و آن را در برابر خمش مقاوم می کند. به همین دلیل، گام نه تنها شکل فیزیکی ورق را تعیین می کند بلکه نقش کلیدی در عملکرد سازه ای آن دارد.

ارتفاع گام و فاصله بین گام ها از پارامترهای مهمی هستند که طراحان سازه باید بر اساس نوع پروژه و دهانه بین تیرهای فرعی آن را انتخاب کنند. هرچه ارتفاع گام بیشتر باشد، مقاومت خمشی افزایش پیدا می کند اما در مقابل وزن و مصرف فولاد نیز بیشتر می شود. در پروژه هایی که دهانه ها کوتاه تر هستند، از گام های کوچک تر استفاده می شود تا وزن سقف پایین بماند. در مقابل، در سوله ها و ساختمان های صنعتی با دهانه های بزرگ، گام های بلندتر انتخاب می شوند تا تحمل بار بیشتری داشته باشند.

از نظر اجرایی، گام عرشه فولادی علاوه بر مقاومت، وظیفه اتصال مکانیکی بین بتن و فولاد را نیز بر عهده دارد. در زمان بتن ریزی، بتن درون شیارهای گام نفوذ می کند و پس از خشک شدن، بین بتن و فولاد یک قفل طبیعی ایجاد می شود. این قفل مکانیکی از لغزش بتن روی ورق جلوگیری کرده و یکپارچگی کامل بین اجزای سقف را تضمین می کند.

همچنین، شکل ذوزنقه ای گام باعث می شود که ورق بتواند مانند قالب دائمی عمل کند و نیاز به قالب بندی چوبی یا فلزی حذف شود. این ویژگی باعث صرفه جویی در زمان، کاهش هزینه های اجرایی و افزایش سرعت ساخت می شود. در نتیجه، گام نه تنها عامل مقاومت است، بلکه باعث بهینه سازی فرآیند اجرا نیز می شود.

از سوی دیگر، طراحی دقیق گام در بهبود چسبندگی بتن و فولاد نقش قابل توجهی دارد. گام های کوچک تر سطح تماس بیشتری میان دو ماده ایجاد می کنند و مانع از جدا شدن لایه بتن در اثر ارتعاش یا ضربه می شوند. در مقابل، گام های بزرگ تر برای سازه هایی مناسب ترند که در آن بارگذاری سنگین یا دهانه بلند وجود دارد.

در نهایت باید گفت که گام عرشه فولادی ترکیبی از علم، تجربه و دقت در طراحی است. انتخاب درست گام می تواند تفاوتی بزرگ در عملکرد و دوام سازه ایجاد کند. به همین دلیل، در پروژه های عمرانی حرفه ای، مهندسان طراح همواره به اندازه، شکل، زاویه و فاصله گام ها با دقت بسیار بالا توجه می کنند تا ورقی انتخاب شود که هم سبک باشد و هم مقاوم.
به بیان ساده، گام قلب تپنده عرشه فولادی است؛ همان جزئی که اگر درست طراحی و انتخاب شود، کل سازه ایمن تر، سبک تر و بادوام تر خواهد بود.

سقف عرشه فولادی چیست؟

در سال‌های اخیر، سقف عرشه فولادی به عنوان یکی از مدرن‌ترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌های فولادی مورد توجه مهندسان و پیمانکاران قرار گرفته است، در این مقاله، با سقف عرشه فولادی بیشتر آشنا می شویم:

بیشتر بخوانید

انواع گام عرشه فولادی

در طراحی و اجرای سقف های عرشه فولادی، نوع گام انتخابی از مهم ترین عوامل در تعیین مقاومت، وزن و کارایی سقف است. کارخانه های تولیدکننده این ورق ها معمولاً چند مدل استاندارد از گام را ارائه می دهند که هرکدام برای شرایط خاصی طراحی شده اند. در ادامه، سه نوع گام رایج و کاربرد آن ها را بررسی می کنیم:

1. گام 50 میلی متر
   گام 50 میلی متر رایج ترین و اقتصادی ترین مدل در بین انواع ورق های عرشه فولادی است. این نوع ورق به دلیل وزن کمتر و چسبندگی بالای بتن به فولاد، در پروژه های ساختمانی شهری بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
   ورق هایی با گام 50 معمولاً دارای ضخامت بین 0.8 تا 1 میلی متر هستند و برای دهانه های کوتاه تا حدود 3 متر مناسب اند. این گام باعث افزایش سطح تماس بین فولاد و بتن می شود، در نتیجه اتصال مکانیکی قوی تری بین این دو ماده به وجود می آید. همین ویژگی باعث می شود لغزش بتن روی ورق کاهش یابد و یکپارچگی سازه بهتر حفظ شود.
   در عین حال، گام 50 از نظر اقتصادی نیز به صرفه است چون مصرف فولاد کمتر و وزن نهایی سقف پایین تر است. به همین دلیل، در ساختمان های مسکونی و اداری با طبقات کم، این نوع گام بیشترین کاربرد را دارد.
2. گام 65 میلی متر
   گام 65 میلی متر در واقع ترکیبی متعادل بین مقاومت بالا و وزن مناسب محسوب می شود. این مدل برای دهانه های متوسط بین 3 تا 4 متر طراحی شده و در پروژه هایی که هم مقاومت خمشی اهمیت دارد و هم سبک بودن سازه مدنظر است، استفاده می شود.
   ارتفاع بیشتر گام 65 باعث افزایش ممان اینرسی ورق می شود که در نتیجه مقاومت خمشی سقف بالا می رود. این گام می تواند بار بیشتری را در مقایسه با گام 50 تحمل کند، در حالی که افزایش وزن آن نسبتاً محدود است.
   از نظر اجرایی، گام 65 برای ساختمان های چند طبقه، اداری، تجاری و پارکینگ های طبقاتی گزینه ای ایده آل است. همچنین این گام باعث کاهش نیاز به تیرهای فرعی با فواصل کم می شود و به طراح اجازه می دهد از دهانه های بازتر استفاده کند که نتیجه آن کاهش هزینه و افزایش سرعت اجرا است.
3. گام 75 میلی متر
   گام 75 میلی متر بیشترین ارتفاع را در میان مدل های رایج دارد و برای سازه هایی استفاده می شود که نیاز به تحمل بار سنگین دارند. این نوع ورق معمولاً با ضخامت بین 1 تا 1.25 میلی متر تولید می شود و در پروژه های صنعتی، سوله ها، انبارهای بزرگ و ساختمان های با دهانه های بلند (بین 4 تا 6 متر) کاربرد دارد.
   افزایش ارتفاع گام در این مدل باعث افزایش قابل توجه مقاومت خمشی و برشی ورق می شود. در عوض، وزن ورق بیشتر است و مصرف فولاد نیز افزایش می یابد، اما در پروژه هایی که ایمنی و پایداری سازه در اولویت است، این افزایش وزن کاملاً توجیه دارد.
   همچنین، گام 75 با توجه به شکل عمیق خود، فضای کافی برای عبور بتن و میلگردهای حرارتی ایجاد می کند. در نتیجه، چسبندگی بتن و فولاد بهتر برقرار می شود و سقف در برابر ارتعاش و تغییر شکل مقاومت بالاتری پیدا می کند. این نوع گام در ترکیب با گل میخ های مقاوم، عملکردی مشابه دال های بتن مسلح دارد و دوام سازه را به شکل محسوسی افزایش می دهد.

جدول مشخصات انواع گام عرشه فولادی

تاثیر گام عرشه فولادی بر عملکرد سازه

گام عرشه فولادی از مهم ترین پارامترهایی است که رفتار کلی سقف های کامپوزیت و عملکرد سازه را تعیین می کند. این ویژگی نه تنها شکل ظاهری ورق را مشخص می کند بلکه در تعیین مقاومت خمشی، پایداری، وزن نهایی و حتی دوام سازه نقش مستقیم دارد. در واقع، هر تغییر کوچک در ابعاد گام می تواند تعادل میان استحکام، چسبندگی، و وزن سقف را به طور کامل دگرگون کند.

در ادامه، مهم ترین اثرات گام بر عملکرد سازه را به تفکیک بررسی می کنیم:

• افزایش مقاومت خمشی و برشی
  گام ها به دلیل شکل ذوزنقه ای خود باعث افزایش ممان اینرسی سطح مقطع ورق می شوند. هرچه ارتفاع گام بیشتر باشد، ورق در برابر خمش مقاومت بیشتری پیدا می کند. در نتیجه، سقف می تواند بارهای سنگین تر را بدون تغییر شکل تحمل کند. گام های بلندتر معمولاً در پروژه هایی با دهانه های بزرگ تر و بارگذاری زیاد مورد استفاده قرار می گیرند تا ظرفیت تحمل بار افزایش یابد.
• بهبود چسبندگی بتن و فولاد
  از آنجا که گام ها روی سطح ورق برجستگی ایجاد می کنند، بتن هنگام اجرا درون این شیارها نفوذ می کند. پس از سخت شدن بتن، بین بتن و فولاد یک قفل مکانیکی طبیعی شکل می گیرد که مانع از لغزش یا جدا شدن لایه ها در اثر نیروهای جانبی یا ارتعاش می شود. گام های ریزتر سطح تماس بیشتری میان فولاد و بتن ایجاد می کنند و به همین دلیل چسبندگی بیشتری دارند. این ویژگی به ویژه در ساختمان هایی با ارتعاش زیاد، مانند پارکینگ ها یا سازه های صنعتی، اهمیت زیادی دارد.
• کاهش نیاز به تیرهای فرعی و کاهش وزن سازه
  افزایش ارتفاع گام باعث می شود ورق بتواند دهانه های بیشتری را بدون نیاز به تیرهای فرعی تحمل کند. در نتیجه، فاصله بین تیرها افزایش یافته و مصرف فولاد در اسکلت کاهش پیدا می کند. این موضوع باعث کاهش وزن کل سازه و صرفه جویی اقتصادی می شود. در مقابل، در سازه های سبک با گام کوچک، ممکن است نیاز به تیرهای فرعی بیشتر وجود داشته باشد، اما وزن سقف کمتر خواهد بود.
• توزیع یکنواخت بارهای عمودی
  گام های ورق فولادی کمک می کنند تا بارهای عمودی ناشی از بتن، تجهیزات و افراد به صورت یکنواخت روی تیرها منتقل شود. در واقع، هر گام مانند یک مسیر انتقال نیرو عمل می کند که از سطح سقف تا اسکلت فولادی امتداد دارد. این موضوع باعث می شود تمرکز تنش در نقاط خاص از بین برود و سازه رفتار یکنواخت تری در برابر بارگذاری داشته باشد.
• بهبود عملکرد لرزه ای و پایداری در برابر ارتعاش
  وجود گام های منظم و شیارهای ذوزنقه ای شکل، باعث افزایش سختی سطح سقف می شود. این ویژگی به ویژه در زمان وقوع زلزله یا ارتعاش های ناشی از تجهیزات سنگین، عملکرد لرزه ای سازه را بهبود می دهد. گام های کوچک تر معمولاً توانایی بیشتری در جذب ارتعاش دارند و باعث کاهش لرزش در کف طبقات می شوند.
• افزایش دوام و طول عمر سازه
  ورق های عرشه فولادی دارای پوشش گالوانیزه هستند تا در برابر خوردگی مقاوم باشند. اما وجود گام های دقیق و یکنواخت، علاوه بر جنبه سازه ای، باعث می شود آب، رطوبت یا بتن به طور یکنواخت روی سطح توزیع شود و نقاط تمرکز خوردگی به حداقل برسد. این مسئله در بلندمدت باعث افزایش عمر مفید سقف و کاهش هزینه های نگهداری می شود.
• کاهش تغییر شکل و نشست بتن در حین اجرا
  گام های ورق نقش قالب دائمی را ایفا می کنند. شکل مناسب گام باعث می شود بتن تازه هنگام اجرا پخش یکنواختی روی سطح داشته باشد و احتمال تمرکز بار یا نشست در نقاط خاص کاهش یابد. در نتیجه، کیفیت سطح بتن و یکنواختی ضخامت آن در سراسر سقف حفظ می شود.

وزن عرشه فولادی + عوامل موثر بر آن

در پروژه‌های عمرانی، وزن عرشه فولادی از مهم‌ترین شاخص هایی است که بر ایمنی سازه، هزینه نهایی، و سرعت اجرا تأثیر مستقیم دارد، در این مقاله به وزن عرشه فولادی و عوامل موثر بر آن می پردازیم:

بیشتر بخوانید

نکات مهم در انتخاب گام مناسب عرشه فولادی

انتخاب درست گام عرشه فولادی یکی از تصمیم های کلیدی در طراحی سقف های کامپوزیت است. این انتخاب باید بر اساس مجموعه ای از عوامل فنی، اجرایی و اقتصادی انجام شود تا تعادل میان مقاومت، وزن، سرعت اجرا و هزینه حفظ شود. گام انتخابی اگر بیش از حد کوچک یا بزرگ باشد، می تواند عملکرد کلی سازه را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به مهم ترین نکاتی که باید هنگام انتخاب گام به آن توجه کرد اشاره می کنیم:

1. نوع کاربری سازه و میزان بارگذاری
   اولین و مهم ترین عامل در انتخاب گام، نوع پروژه و کاربری آن است. در ساختمان های مسکونی که بار زنده کمتری دارند، استفاده از گام های کوچک مانند 50 میلی متر کاملاً مناسب است، زیرا هم وزن سازه کمتر می شود و هم چسبندگی بتن و فولاد افزایش می یابد.
   در مقابل، در پروژه های صنعتی، سوله ها یا ساختمان های با کاربری تجاری که بارهای بیشتری به سقف وارد می شود، گام های بزرگ تر مانند 65 یا 75 میلی متر انتخاب بهتری هستند. این گام ها مقاومت خمشی بیشتری دارند و توان تحمل بارهای سنگین تر را فراهم می کنند.
2. دهانه بین تیرهای فرعی
   طول دهانه یا فاصله بین تیرهای فرعی، دومین عامل تعیین کننده در انتخاب گام است. هرچه دهانه بلندتر باشد، ورق باید سختی و مقاومت بیشتری داشته باشد تا از تغییر شکل در وسط دهانه جلوگیری کند. در این شرایط، گام های بزرگ تر گزینه ای مطمئن تر محسوب می شوند.
   در پروژه هایی با تیرهای نزدیک به هم، گام های کوچک تر به دلیل وزن کمتر و اجرای آسان تر توصیه می شوند. در واقع، انتخاب گام باید به گونه ای باشد که هم مقاومت سقف تأمین شود و هم نیازی به مصرف بیش از حد فولاد در اسکلت وجود نداشته باشد.
3. ضخامت ورق و کیفیت فولاد مصرفی
   بین ضخامت ورق و اندازه گام ارتباط مستقیم وجود دارد. در گام های بلندتر، ورق باید ضخیم تر انتخاب شود تا بتواند بار اضافی را تحمل کند. اگر ضخامت ورق پایین باشد و گام زیاد، احتمال کمانش یا تغییر شکل در حین بتن ریزی بالا می رود.
   بنابراین، هنگام طراحی باید ضخامت ورق، جنس فولاد (معمولاً با استاندارد ISIRI 1079 یا ASTM A653) و ارتفاع گام به صورت همزمان بررسی شوند تا تناسب بین مقاومت و وزن حفظ شود.
4. ضخامت بتن روی ورق و نوع دال کامپوزیت
   در سقف های کامپوزیت، ضخامت لایه بتن نیز در انتخاب گام تاثیرگذار است. اگر ضخامت بتن زیاد باشد، باید از گام بلندتر استفاده شود تا ورق بتواند وزن بتن را تحمل کند. در مقابل، اگر ضخامت بتن کم است، گام کوچک تر گزینه بهتری خواهد بود.
   علاوه بر این، در طراحی دال های ترکیبی فولاد و بتن، ارتفاع کلی دال (شامل گام و ضخامت بتن) بر رفتار خمشی و صلبیت سقف اثر مستقیم دارد. به همین دلیل، هماهنگی این دو عامل برای دستیابی به عملکرد سازه ای مطلوب ضروری است.
5. شرایط محیطی و مقاومت در برابر خوردگی
   اگر پروژه در محیط های مرطوب، ساحلی یا صنعتی اجرا می شود، باید به مقاومت ورق در برابر خوردگی توجه شود. در این شرایط، بهتر است از ورق های گالوانیزه با پوشش ضد زنگ استفاده شود و گام هایی انتخاب شوند که آب یا رطوبت در شیارهای آن جمع نشود. گام های منظم و دقیق علاوه بر مقاومت سازه ای، به تخلیه آب و حفظ طول عمر سقف کمک می کنند.
6. سرعت اجرا و سهولت نصب
   یکی از مزایای اصلی سقف های عرشه فولادی، سرعت بالای اجراست. اما گام انتخابی می تواند روی این موضوع تأثیر بگذارد. گام های کوچک تر وزن کمتری دارند و جابجایی و برش آن ها آسان تر است. در مقابل، گام های بزرگ تر سنگین ترند اما به دلیل پوشش سطح بیشتر، به تعداد ورق کمتری برای پوشش سقف نیاز است. بنابراین باید بین سهولت اجرا و مقاومت سازه ای تعادل ایجاد شود.
7. ملاحظات اقتصادی و بهینه سازی هزینه ها
   همیشه گام بلندتر به معنی عملکرد بهتر نیست. گام های بزرگ تر فولاد بیشتری مصرف می کنند و باعث افزایش هزینه تمام شده می شوند. در مقابل، گام های کوچک تر مقرون به صرفه ترند اما ممکن است برای دهانه های بلند کارایی لازم را نداشته باشند. مهندسان باید با بررسی دقیق بارگذاری، قیمت فولاد و هزینه های حمل و نصب، گامی را انتخاب کنند که از نظر اقتصادی به صرفه و از نظر فنی مطمئن باشد.
8. استانداردهای طراحی و ضوابط فنی
   انتخاب گام باید مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی انجام شود. در ایران، استاندارد ISIRI 21982 به مشخصات سقف های مرکب فولاد و بتن اشاره دارد. رعایت این استانداردها تضمین می کند که ورق انتخابی از نظر ضخامت، شکل گام و مقاومت با الزامات ایمنی و کیفیت همخوانی دارد.

جمع بندی

گام عرشه فولادی از مؤلفه های اساسی در طراحی و اجرای سقف های کامپوزیت است که تاثیر مستقیمی بر مقاومت خمشی، چسبندگی بتن، وزن سازه و هزینه نهایی دارد. انتخاب نادرست گام می تواند باعث افزایش وزن بی مورد یا کاهش ایمنی سقف شود. در پروژه های ساختمانی، توصیه می شود پیش از تصمیم گیری نهایی، با متخصصان فنی مشورت کنید تا بر اساس دهانه، بارگذاری و شرایط اجرایی، مناسب ترین گام را انتخاب کنید.

برای داشتن خریدی آگاهانه و انتخاب مقطع فولادی متناسب با نیاز پروژه، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی امری ضروری است، کارشناسان مجرب و حرفه‌ای ما در آهن اینجا با تسلط کامل بر بازار آهن و شناخت دقیق نیازهای فنی، آماده‌اند تا مشاوره‌ای سودمند و کاربردی به شما ارائه دهند. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتر، انتخابی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر داشته باشید.