وزن ورق روغنی + راهنمای کامل محاسبه وزن و عوامل مؤثر بر آن

ورق روغنی یکی از پرمصرف‌ترین محصولات فولادی در صنایع مختلف است که به دلیل سطح صاف، کیفیت بالا و مقاومت مناسب کاربردهای گسترده‌ای دارد. دانستن وزن ورق روغنی برای خریداران و مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا وزن دقیق، نقش مستقیم در محاسبه هزینه خرید، انتخاب وسیله حمل‌ونقل، کنترل کیفیت و حتی مدیریت موجودی پروژه‌ها دارد.

برای اطلاع از نوسانات بازار و بررسی قیمت ورق روغنی، دسترسی به اطلاعات به‌روز و دقیق بسیار مهم است؛ چرا که قیمت این محصول به عوامل متعددی از جمله گرید فولاد، ضخامت ورق، کیفیت پوشش روغنی، هزینه حمل‌ونقل، موجودی بازار و نرخ ارز وابسته است. انتخاب صحیح ورق روغنی، نیازمند شناخت دقیق مشخصات فنی، کاربردهای پروژه و تحلیل به‌روز قیمت‌هاست.

در این مقاله به بررسی وزن ورق روغنی، اهمیت دانستن وزن، فرمول محاسبه، جدول وزن استاندارد و عوامل مؤثر بر وزن خواهیم پرداخت، پس در ادامه با اهن اینجا همراه باشید.

ماشین حساب محاسبه وزن ورق

طول(متر)

عرض(متر)

ضخامت(میلیمتر)

جنس ورق آهن و فولاد استیل آلومینیوم مس برنج روی

تعداد

کیلوگرم

ورق روغنی چیست؟

ورق روغنی یکی از محصولات پرکاربرد در حوزه فولاد است که به روش نورد سرد تولید می‌شود. در این فرآیند، ورق گرم (ورق سیاه) پس از تولید اولیه، در دمای محیط مجدداً نورد می‌شود تا ضخامت آن کاهش پیدا کند و سطحی صاف و براق به دست آید. همین عملیات باعث می‌شود ورق روغنی از نظر دقت ابعادی و کیفیت سطحی، بسیار بهتر از ورق گرم باشد.

از نظر ویژگی‌ها، این ورق دارای سطحی صیقلی، یکنواخت و بدون موج است، قابلیت خم‌کاری و کشش‌پذیری بالایی دارد و مقاومت مکانیکی آن بسته به گرید فولاد می‌تواند متفاوت باشد. همچنین به دلیل دقت بالا در ضخامت، در صنایعی که نیاز به تلرانس دقیق دارند بسیار ارزشمند است.

از نظر کاربردها، ورق روغنی در صنایع مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. در خودروسازی برای تولید بدنه و قطعات داخلی خودرو به کار می‌رود. در لوازم خانگی برای ساخت بدنه یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و سایر وسایل استفاده می‌شود. در صنایع برقی به‌ویژه برای تولید تابلو برق و قطعات الکترونیکی پرمصرف است. همچنین در ساخت مبلمان اداری، تجهیزات فلزی سبک و قطعات صنعتی نیز بسیار رایج است.

از نظر مشخصات فنی، ورق روغنی معمولاً در ضخامت‌های بین ۰.۳ تا ۳ میلی‌متر تولید می‌شود. ابعاد استاندارد آن به‌صورت شیت (۱×۲ متر، ۱.۲۵×۲.۵ متر) یا رول با عرض‌های مختلف عرضه می‌گردد. چگالی ورق روغنی همانند فولاد معمولی حدود ۷.۸۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب است که مبنای محاسبه وزن قرار می‌گیرد. این ورق‌ها مطابق استانداردهای بین‌المللی مانند DIN EN 10130 یا استاندارد ملی ایران ISIRI 3694 تولید می‌شوند که تضمین‌کننده کیفیت و دقت ابعادی آن‌هاست.

همچنین باید توجه داشت که ورق روغنی در سه گرید اصلی ورق روغنی معمولی (ST12)، نیمه‌کششی (ST13) و فوق‌کششی (ST14) تولید می‌شود که هر کدام متناسب با نیاز پروژه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ورق روغنی چیست؟

ورق روغنی یکی از پرمصرف‌ترین محصولات فولادی است که به دلیل سطح صاف و صیقلی، دقت ابعادی بالا و قابلیت شکل‌پذیری مناسب، در صنایع مختلف از خودروسازی گرفته تا لوازم خانگی و ساختمان‌سازی کاربرد دارد، در این مقاله به ورق روغنی، ویژگی ها و کاربردهایش می پردازیم:

بیشتر بخوانید

اهمیت دانستن وزن ورق روغنی

اطلاع دقیق از وزن ورق روغنی برای خریداران، مهندسان و فعالان حوزه فولاد اهمیت زیادی دارد، چرا که وزن این محصول فولادی نه تنها در محاسبه قیمت نقش تعیین‌کننده دارد، بلکه بر طراحی سازه‌ها، انتخاب وسیله حمل‌ونقل، کنترل کیفیت و مدیریت موجودی نیز اثر مستقیم می‌گذارد. در ادامه، مهم‌ترین دلایل اهمیت این موضوع را با جزئیات بررسی می‌کنیم:

1. محاسبه دقیق هزینه خرید
   قیمت‌گذاری ورق روغنی بر اساس وزن انجام می‌شود. بنابراین، اگر وزن دقیق مشخص نباشد، خریدار ممکن است هزینه بیشتری پرداخت کند یا در محاسبات دچار خطا شود. به‌عنوان مثال، اختلاف فقط ۲ کیلوگرم در هر شیت کوچک، در خریدهای عمده چند تنی، می‌تواند منجر به افزایش قابل‌توجهی در هزینه‌ها شود. اطلاع از وزن واقعی، امکان برآورد دقیق هزینه‌ها و جلوگیری از زیان مالی را فراهم می‌کند.
2. انتخاب وسیله حمل‌ونقل مناسب
   در فرآیند جابه‌جایی و بارگیری، دانستن وزن ورق‌ها ضروری است. اگر وزن بار بیشتر از ظرفیت وسیله نقلیه (مثل کامیون یا تریلی) باشد، خطر آسیب به وسیله نقلیه، جریمه‌های قانونی یا بروز حادثه وجود دارد. در مقابل، اگر وسیله نقلیه‌ای بزرگ‌تر از نیاز انتخاب شود، هزینه حمل افزایش می‌یابد. محاسبه صحیح وزن، به انتخاب بهینه وسیله حمل کمک می‌کند.
3. کنترل کیفیت و تشخیص استاندارد بودن محصول
   یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای اطمینان از کیفیت ورق، مقایسه وزن واقعی ورق روغنی با وزن تئوری محاسبه‌شده است. اگر اختلاف وزن زیاد باشد، احتمالاً ورق دارای تلرانس غیر استاندارد در ضخامت یا حتی ناخالصی در ترکیب فولاد است. به همین دلیل، وزن‌کشی یکی از روش‌های مهم کنترل کیفیت محصول محسوب می‌شود.
4. برنامه‌ریزی دقیق پروژه‌های عمرانی و صنعتی
   در پروژه‌های بزرگ، وزن مصالح مستقیماً بر طراحی و ایمنی تأثیر می‌گذارد. دانستن وزن ورق روغنی کمک می‌کند مهندسان بتوانند میزان بارگذاری روی سازه‌ها را دقیق‌تر محاسبه کنند، زمان‌بندی اجرای پروژه را تنظیم کنند و حتی مقدار مصرف مصالح دیگر (مثل جوش یا پیچ و مهره) را بهینه نمایند.
5. مدیریت انبار و موجودی کالا
   در واحدهای انبارداری، اغلب کالاها بر اساس وزن کنترل می‌شوند. دانستن وزن دقیق ورق روغنی به مدیریت بهتر موجودی کمک می‌کند و جلوی خطاهای ناشی از ثبت اشتباه تعداد یا وزن کالا را می‌گیرد. این موضوع به‌ویژه در صنایع بزرگ که موجودی انبار بالاست، اهمیت بیشتری دارد.
6. بهینه‌سازی مصرف مواد اولیه
   صنایع تولیدی برای کاهش ضایعات، نیازمند برش دقیق ورق‌ها هستند. اگر وزن ورق مشخص باشد، می‌توان نسبت به محاسبه تعداد قطعات قابل استخراج از هر شیت یا رول اقدام کرد. این کار باعث کاهش پرت مواد اولیه، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری تولید می‌شود.
7. افزایش ایمنی در جابه‌جایی و کارگاه
   دانستن وزن واقعی ورق روغنی باعث می‌شود از تجهیزات جابه‌جایی متناسب مثل لیفتراک یا جرثقیل استفاده شود. استفاده از تجهیزات نامتناسب با وزن بار می‌تواند منجر به شکستن زنجیر، سقوط بار یا آسیب به نیروی انسانی شود. اطلاع از وزن ورق، احتمال چنین خطراتی را به حداقل می‌رساند.
8. مقایسه اقتصادی بین تولیدکنندگان مختلف
   وزن ورق‌های تولیدی در کارخانه‌های مختلف می‌تواند اندکی متفاوت باشد. مقایسه وزن تئوری و وزن واقعی ورق روغنی کمک می‌کند خریدار بتواند محصولات کارخانه‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و انتخابی دقیق‌تر از نظر قیمت، کیفیت و بازدهی اقتصادی داشته باشد.
9. تضمین سازگاری در فرآیندهای بعدی تولید
   بسیاری از صنایع مانند خودروسازی یا لوازم خانگی نیازمند استفاده از ورق‌هایی هستند که وزن و ضخامت آن‌ها دقیقاً مطابق استاندارد باشد. اگر وزن ورق درست نباشد، ممکن است در مراحل بعدی مانند پرس‌کاری، کشش یا جوشکاری مشکلاتی به وجود آید و کیفیت نهایی محصول کاهش پیدا کند.

این موارد نشان می‌دهند که وزن ورق روغنی تنها یک عدد ساده نیست، بلکه عامل مهمی در مدیریت هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و تضمین کیفیت پروژه‌ها و محصولات صنعتی محسوب می‌شود.

فرمول محاسبه وزن ورق روغنی

وزن ورق روغنی بر اساس چگالی فولاد (۷.۸۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب) به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
وزن ورق (کیلوگرم) = طول (متر) × عرض (متر) × ضخامت (میلی‌متر) × 7.85

مثال:

یک ورق روغنی به ضخامت ۱ میلی‌متر و ابعاد ۱×۲ متر وزنی معادل:
وزن = 2 × 1 × 1 × 7.85 = 15.7 کیلوگرم خواهد داشت.

جدول وزن ورق روغنی

پیش تر در مورد اهمیت دانستن وزن ورق روغنی صحبت کردیم، حال باید با وزن مهم ترین سایز های ورق روغنی در دو حالت شیت و رول آشنا شوید، پس در ادامه با ما همراه باشید که وزن ورق روغنی را در حالت های شیت و رول بررسی کنیم:

جدول وزن ورق روغنی در حالت شیت:

جدول وزن ورق روغنی در حالت رول:

وزن ورق روغنی 1 میل

ورق روغنی 1 میل به دلیل ضخامت استاندارد و سطح صیقلی، یکی از پرمصرف‌ترین انواع ورق در بازار است. این ضخامت هم برای تولید قطعات سبک مثل بدنه لوازم خانگی مناسب است و هم در صنایع خودرو و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود. نکته مهم اینجاست که وزن ورق، بسته به اینکه به صورت شیت (برش خورده) یا رول (کویل) عرضه شود، کاملاً متفاوت خواهد بود.

• در حالت شیت: یک ورق با ابعاد 2 متر طول × 1 متر عرض × ضخامت 1 میلی‌متر حدوداً 15.7 کیلوگرم وزن دارد. این ابعاد رایج‌ترین سایز بازار است و بیشتر خریداران با همین سایز سروکار دارند.
• در حالت رول: اگر ورق با همان ضخامت 1 میلی‌متر به صورت رول و با عرض 1 متر و طول فرضی 100 متر پیچیده شود، وزن آن به حدود 785 کیلوگرم می‌رسد. این نوع بیشتر برای پروژه‌هایی استفاده می‌شود که به متراژ بالا نیاز دارند و امکان برش در ابعاد دلخواه وجود دارد.

به زبان ساده، وقتی از شیت 1 میل صحبت می‌کنیم وزن هر برگ حدود 16 کیلوگرم است، اما اگر همان ورق به صورت رول عرضه شود، وزنش چند صد کیلو تا حتی چند تن خواهد بود.

وزن ورق روغنی 1.5 میل

ورق روغنی 1.5 میل ضخامت متوسطی دارد و به همین دلیل هم برای کارهای سبک و هم برای مصارف نیمه‌سنگین استفاده می‌شود. این ورق در تولید تابلو برق، قطعات لوازم خانگی، تجهیزات صنعتی سبک و برخی سازه‌های فلزی کاربرد زیادی دارد. وزن این ورق بسته به اینکه به‌صورت شیت یا رول عرضه شود متفاوت است.

• در حالت شیت: یک ورق با ابعاد 2 متر طول × 1 متر عرض × ضخامت 1.5 میلی‌متر حدود 23.5 کیلوگرم وزن دارد. این سایز پرمصرف‌ترین حالت شیت 1.5 میل در بازار است.
• در حالت رول: اگر همین ورق با ضخامت 1.5 میلی‌متر به‌صورت کویل با عرض 1 متر و طول فرضی 100 متر پیچیده شود، وزن آن تقریباً 1177 کیلوگرم خواهد بود. این نوع رول‌ها بیشتر برای پروژه‌هایی به‌کار می‌روند که نیاز به متراژ بالا دارند و قابلیت برش در اندازه دلخواه فراهم است.

به زبان ساده، وقتی از شیت 1.5 میل صحبت می‌کنیم هر برگ حدود 23.5 کیلوگرم است، اما اگر همین ضخامت به‌صورت رول عرضه شود، وزن آن چند صد کیلو تا چند تن خواهد بود.

وزن ورق روغنی 2 میل

ورق روغنی 2 میل به‌دلیل ضخامت بالاتر نسبت به ورق‌های نازک‌تر، مقاومت مکانیکی بیشتری دارد و در عین حال هنوز قابلیت شکل‌دهی خوبی از خود نشان می‌دهد. این ورق معمولاً در تولید قطعات صنعتی، تجهیزات ساختمانی سبک، بدنه دستگاه‌ها و تابلوهای برق به‌کار می‌رود. همانند سایر ضخامت‌ها، وزن آن در حالت شیت و رول متفاوت است.

• در حالت شیت: یک ورق با ابعاد 2 متر طول × 1 متر عرض × ضخامت 2 میلی‌متر حدود 31.4 کیلوگرم وزن دارد. این ابعاد، رایج‌ترین حالت عرضه شیت در بازار برای ضخامت 2 میل است.
• در حالت رول: اگر همین ورق با ضخامت 2 میلی‌متر به‌صورت کویل با عرض 1 متر و طول فرضی 100 متر عرضه شود، وزن آن تقریباً 1570 کیلوگرم خواهد بود. این نوع بیشتر در پروژه‌هایی به‌کار می‌رود که نیاز به متراژ بالا دارند و مشتری ابعاد دلخواه خود را از رول برش می‌دهد.

پس می‌توان گفت هر شیت 2 میل حدود 31.4 کیلوگرم وزن دارد، اما اگر همین ضخامت در قالب رول عرضه شود، وزن آن بسته به طول رول به چند صد کیلوگرم یا حتی چند تن می‌رسد.

وزن ورق روغنی 3 میل

ورق روغنی 3 میل از ضخیم‌ترین ورق‌های نورد سرد است و به دلیل استحکام بالاتر، بیشتر در صنایع سنگین‌تر به‌کار می‌رود. این ورق در تولید تابلو برق‌های بزرگ، تجهیزات صنعتی، بدنه ماشین‌آلات، مخازن سبک و پروژه‌های ساختمانی کاربرد زیادی دارد. وزن آن بسته به شکل عرضه (شیت یا رول) متفاوت است.

• در حالت شیت: یک ورق با ابعاد 2 متر طول × 1 متر عرض × ضخامت 3 میلی‌متر حدود 47.1 کیلوگرم وزن دارد. این ابعاد، پرکاربردترین سایز شیت برای ضخامت 3 میل است.
• در حالت رول: اگر همین ورق با ضخامت 3 میلی‌متر به‌صورت کویل با عرض 1 متر و طول فرضی 100 متر عرضه شود، وزن آن تقریباً 2355 کیلوگرم خواهد بود. در واقع در حالت رول، وزن به دلیل متراژ بالا چندین برابر حالت شیت خواهد بود.

به بیان ساده، هر شیت 3 میل حدود 47 کیلوگرم وزن دارد، در حالی که یک رول 3 میل می‌تواند وزنی بیش از دو تُن داشته باشد.

عوامل مؤثر بر وزن ورق روغنی

وزن واقعی ورق روغنی همیشه با وزن تئوری یکسان نیست و اختلاف آن می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. آشنایی با این عوامل کمک می‌کند خریدار در زمان انتخاب، برآورد هزینه و کنترل کیفیت دچار خطا نشود. مهم‌ترین عوامل عبارتند از:

1. ضخامت ورق و تلرانس تولید
   ضخامت مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده وزن است. هرچه ضخامت ورق بیشتر باشد، وزن آن هم بالاتر می‌رود. با این حال در خطوط نورد سرد، استانداردها تلرانس مشخصی را مجاز می‌دانند (مثلاً ±۰.۰۳ میلی‌متر). همین اختلاف کوچک می‌تواند در یک شیت یا رول بزرگ، چند کیلوگرم اختلاف وزن ایجاد کند.
2. ابعاد طول و عرض ورق
   وزن ورق مستقیماً از مساحت آن به‌دست می‌آید. بنابراین حتی تغییر چند سانتی‌متر در طول یا عرض شیت یا رول می‌تواند وزن کلی بار را افزایش یا کاهش دهد. این موضوع در محموله‌های بزرگ، اختلاف وزنی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.
3. چگالی فولاد و ترکیب شیمیایی
   چگالی فولاد معمولاً 7.85 گرم بر سانتی‌متر مکعب در نظر گرفته می‌شود، اما تغییر در میزان کربن، منگنز یا سایر عناصر آلیاژی می‌تواند این عدد را کمی تغییر دهد و باعث تفاوت در وزن واقعی شود.
4. نوع عرضه (شیت یا رول)
   وزن ورق در حالت شیت محدود به ابعاد ثابت است، اما در حالت رول طول متغیر است و در نتیجه وزن کویل می‌تواند از چند صد کیلوگرم تا چند تن متغیر باشد. معمولاً کارخانه‌ها برای کویل‌ها به‌جای طول، وزن کل را اعلام می‌کنند.
5. پوشش‌ها و عملیات سطحی
   برخی ورق‌های روغنی پس از تولید دارای لایه نازک روغن محافظ یا روکش‌های خاص هستند. هرچند این لایه‌ها سبک‌اند، اما در حجم زیاد می‌توانند چند کیلوگرم به وزن نهایی اضافه کنند.
6. دقت خط تولید و یکنواختی سطح
   کیفیت ماشین‌آلات نورد و دقت خط تولید نقش مهمی در یکنواختی ضخامت دارند. اگر ورق در نقاط مختلف ضخامت متفاوتی داشته باشد، وزن نهایی از مقدار محاسباتی فاصله می‌گیرد.
7. پرت و ضایعات برشکاری
   در حالت رول، زمانی که ورق به شیت تبدیل می‌شود، پرت‌های برش و لبه‌ها بر وزن تأثیر می‌گذارند. در خریدهای عمده، این اختلاف می‌تواند باعث تفاوت در وزن کل سفارش شود.

نکات مهم در محاسبه وزن ورق روغنی

محاسبه وزن ورق روغنی در ظاهر ساده است و تنها کافی است طول، عرض و ضخامت را در فرمول استاندارد ضرب کنید؛ اما در عمل، چند نکته مهم وجود دارد که اگر به آن‌ها توجه نشود، وزن به‌دست‌آمده با واقعیت اختلاف خواهد داشت.

اولین نکته توجه به ابعاد واقعی ورق است. در بازار، ورق‌ها به‌عنوان شیت با ابعاد مشخص یا رول با عرض ثابت عرضه می‌شوند، اما طول و عرض واقعی می‌تواند کمی کمتر یا بیشتر از عدد اسمی باشد. به همین دلیل بهتر است همیشه به جای اعتماد صرف به ابعاد اعلامی، از ابعاد واقعی در محاسبات استفاده شود.

دومین موضوع مربوط به تلرانس ضخامت است. خطوط نورد سرد براساس استانداردها اجازه دارند محدوده‌ای از خطا در ضخامت داشته باشند. به‌عنوان مثال، ورق روغنی 1 میل می‌تواند در عمل بین 0.97 تا 1.03 میلی‌متر تولید شود. همین اختلاف کوچک وقتی در یک رول صدها متری محاسبه شود، می‌تواند ده‌ها کیلوگرم اختلاف وزن ایجاد کند.

سومین نکته توجه به چگالی فولاد مصرفی است. در فرمول محاسبه وزن، عدد 7.85 به‌عنوان چگالی استاندارد فولاد استفاده می‌شود. اما اگر ترکیب شیمیایی فولاد تغییر کند (مثلاً درصد کربن یا منگنز بیشتر باشد)، چگالی تغییر می‌کند و در نتیجه وزن واقعی با وزن محاسباتی تفاوت خواهد داشت.

چهارمین نکته به نوع عرضه ورق مربوط است. در حالت شیت، محاسبه وزن ساده‌تر است زیرا طول و عرض ثابت هستند. اما در حالت رول، طول دقیق باید مشخص شود و معمولاً کارخانه‌ها به جای طول، وزن کل کویل را اعلام می‌کنند. در این شرایط برای محاسبه طول تقریبی رول باید وزن کل را تقسیم بر وزن هر متر طول کنید.

پنجمین نکته، پرت و ضایعات برشکاری است. وقتی رول به شیت تبدیل می‌شود، مقداری از ورق در حاشیه‌ها یا ابتدا و انتهای رول به‌عنوان پرت از بین می‌رود. اگر محاسبه وزن برای پروژه‌های دقیق انجام می‌شود، باید این پرت‌ها هم در نظر گرفته شوند.

آخرین نکته مربوط به کنترل وزن با باسکول است. در خریدهای عمده، همیشه بهتر است وزن واقعی بار با باسکول سنجیده و با وزن محاسباتی مقایسه شود. این کار علاوه بر شفافیت در معامله، اطمینان از تطابق ورق با استانداردهای اعلامی کارخانه را فراهم می‌کند.

جمع‌بندی

وزن ورق روغنی یکی از معیارهای اصلی در خرید و استفاده از این محصول پرکاربرد است. اطلاع از وزن دقیق علاوه بر برآورد هزینه‌ها، به انتخاب صحیح‌تر، مدیریت بهتر حمل‌ونقل و کنترل کیفیت کمک می‌کند. با استفاده از فرمول استاندارد و جدول وزنی، می‌توان وزن ورق‌های مختلف را به‌راحتی محاسبه کرد.

برای داشتن خریدی آگاهانه و انتخاب مقطع فولادی متناسب با نیاز پروژه، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی امری ضروری است، کارشناسان مجرب و حرفه‌ای ما در آهن اینجا با تسلط کامل بر بازار آهن و شناخت دقیق نیازهای فنی، آماده‌اند تا مشاوره‌ای سودمند و کاربردی به شما ارائه دهند. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتر، انتخابی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر داشته باشید.