ابعاد عرشه فولادی + بررسی طول، عرض و ضخامت

در سال های اخیر استفاده از عرشه فولادی به عنوان یکی از سیستم های مدرن ساخت سقف های کامپوزیت، رشد چشمگیری داشته است. این ورق های گالوانیزه با شکل دهی ذوزنقه ای، علاوه بر کاهش وزن سازه، باعث افزایش سرعت اجرا و مقاومت خمشی سقف می شوند. شناخت دقیق ابعاد عرشه فولادی برای هر مهندس طراح یا مجری پروژه حیاتی است، چون این ابعاد تأثیر مستقیمی بر وزن نهایی سازه، عملکرد لرزه ای و دوام سقف دارند. ما در آهن اینجا و تامین عرشه های فولادی، بار ها در پروژه های صنعتی و ساختمانی مشاهده کرده ایم که انتخاب درست ابعاد، نه تنها از اتلاف مصالح جلوگیری کرده بلکه باعث بهینه شدن هزینه ها نیز شده است.

«اگر قصد خرید عرشه فولادی دارید، اولین قدم آگاهی از قیمت روز ورق عرشه فولادی است. ما در آهن اینجا قیمت‌ها را به‌صورت لحظه‌ای، معتبر و شفاف در اختیار شما قرار داده‌ایم، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم سری به صفحه قیمت عرشه فولادی بزنید.»

در این مقاله به ابعاد عرشه فولادی، ابعاد استاندارد، عوامل موثر و نکات مهم در انتخاب ابعاد مناسب، نحوه اندازه گیری ابعاد عرشه فولادی و کاربرد ابعاد مختلف عرشه فولادی می پردازیم، پس در ادامه با اهن اینجا همراه باشید.

منظور از ابعاد عرشه فولادی چیست؟

وقتی در پروژه های عمرانی صحبت از ابعاد عرشه فولادی می شود، منظور فقط چند عدد و اندازه ساده نیست. در واقع، این ابعاد مجموعه ای از مشخصات فنی هستند که تعیین می کنند سقف سازه چه میزان وزن، فشار و خمش را می تواند تحمل کند. مهندسان سازه با تکیه بر همین پارامترها تصمیم می گیرند که از چه نوع ورقی استفاده کنند، چه ارتفاع گامی داشته باشد و چگونه بین تیرهای فلزی پشتیبانی شود.

در تجربه ما در پروژه های واقعی، کوچک ترین تغییر در یکی از این ابعاد می تواند نتیجه کار را به طور کامل تغییر دهد. برای مثال، اگر ارتفاع گام ورق کمتر از حد استاندارد انتخاب شود، سقف در برابر لرزش های ناشی از بارهای زنده مانند تردد افراد یا تجهیزات سنگین رفتار متفاوتی خواهد داشت. برعکس، اگر ضخامت ورق بیش از حد نیاز باشد، هرچند مقاومت بالا می رود اما وزن کل سازه افزایش پیدا می کند و هزینه مصالح و حمل و نقل نیز بیشتر می شود.

ابعاد عرشه فولادی شامل چهار پارامتر کلیدی است: ضخامت ورق، عرض مفید، طول ورق و ارتفاع گام ذوزنقه ای. هر کدام از این موارد، نقشی متفاوت در عملکرد نهایی سقف دارند. ضخامت تعیین کننده مقاومت در برابر خمش است، عرض مفید میزان پوشش دهی ورق را مشخص می کند، طول ورق در سرعت اجرا و میزان پرت مصالح اثر دارد و ارتفاع گام نیز عامل اصلی در کنترل خمش و تحمل بار است.

درک درست از این ابعاد برای تیم های اجرایی نیز اهمیت ویژه ای دارد. نصابان در کارگاه، قبل از نصب، ورق ها را از نظر ابعاد واقعی، هم پوشانی و انطباق با نقشه سازه بررسی می کنند تا هیچ اختلافی میان طراحی و اجرا پیش نیاید. حتی در برخی پروژه های دقیق، قبل از بتن ریزی، مجدداً اندازه گیری انجام می شود تا مطمئن شوند تمام ورق ها مطابق نقشه و بدون تغییر شکل هستند.

نکته جالب این است که در پروژه های مختلف، مهندسان گاهی با تغییر ظریف در ابعاد، بهینه ترین ترکیب وزن و مقاومت را به دست می آورند. مثلاً در یک پروژه پارکینگ طبقاتی، افزایش تنها ۱۰ میلی متر در ارتفاع گام، باعث شد سقف بتواند تا ۱۵ درصد بار بیشتری را تحمل کند، بدون اینکه وزن کلی سازه افزایش یابد.

به بیان ساده، ابعاد عرشه فولادی فقط عدد و فرمول نیستند؛ بلکه زبان مشترک میان طراح، مجری و تأمین کننده محسوب می شوند. هر کسی که با این محصول سر و کار دارد، باید بداند انتخاب درست ابعاد یعنی تضمین ایمنی، دوام و صرفه اقتصادی در تمام طول عمر پروژه.

سقف عرشه فولادی چیست؟

در سال‌های اخیر، سقف عرشه فولادی به عنوان یکی از مدرن‌ترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌های فولادی مورد توجه مهندسان و پیمانکاران قرار گرفته است، در این مقاله، با سقف عرشه فولادی بیشتر آشنا می شویم:

بیشتر بخوانید

ابعاد استاندارد عرشه فولادی

ابعاد استاندارد عرشه فولادی در پروژه های مختلف بر اساس نوع طراحی، قالب نورد و نیاز باربری تعیین می شود. با این حال، در ایران به دلیل رعایت استانداردهای صنعتی و هماهنگی با الگوهای بین المللی مانند ASTM و ISIRI 13429، محدوده مشخص و قابل قبولی برای این ابعاد در نظر گرفته شده است. در ادامه، مهم ترین پارامترهای استاندارد و نقش هرکدام را بررسی می کنیم:

• ضخامت ورق عرشه فولادی
  ضخامت ورق معمولاً بین 0.8 تا 1.25 میلی متر است. انتخاب ضخامت مناسب به عواملی مانند نوع کاربری سازه، فاصله بین تیرها و میزان بار زنده بستگی دارد. برای پروژه های مسکونی معمولاً ضخامت 0.9 یا 1 میلی متر کافی است، اما در سازه های صنعتی یا پارکینگ های طبقاتی از ورق 1.2 تا 1.25 میلی متر استفاده می شود تا تحمل بار افزایش پیدا کند. نکته مهم این است که افزایش ضخامت باعث افزایش مقاومت خمشی و پایداری سقف می شود، اما وزن و هزینه نیز بالا می رود؛ بنابراین انتخاب آن باید با توازن فنی انجام شود.
• عرض مفید پوشش ورق
  عرض مفید (Effective Width) مقدار سطح پوششی است که هر ورق پس از نصب واقعی بر روی تیرها ایجاد می کند. مقدار استاندارد آن در ایران بین 92 تا 95 سانتی متر است. البته عرض کل ورق قبل از نصب حدود 100 تا 105 سانتی متر می باشد، زیرا بخشی از ورق برای هم پوشانی یا درز اتصال مصرف می شود.
  رعایت عرض مفید استاندارد باعث می شود هم‌پوشانی ورق ها دقیق باشد، بتن به خوبی بین گام ها نفوذ کند و از نفوذ رطوبت و ایجاد ترک جلوگیری شود.
• ارتفاع گام یا پروفیل ذوزنقه ای ورق
  ارتفاع گام عرشه فولادی، یکی از مهم ترین پارامترها در تعیین مقاومت خمشی سقف است. این مقدار معمولاً بین 60 تا 75 میلی متر انتخاب می شود.
  گام بلندتر باعث می شود سقف سختی بیشتری پیدا کند و در دهانه های بزرگ، بدون نیاز به تیرهای فرعی اضافی کار کند. در مقابل، گام های کوتاه برای دهانه های کوچک و سازه های سبک تر مناسب تر هستند. در طراحی باید توجه شود که انتخاب نادرست ارتفاع گام می تواند منجر به افزایش خمش یا لرزش سقف در زمان بهره برداری شود.
• طول ورق عرشه فولادی
  طول ورق ها بر اساس ابعاد دهانه و طراحی سازه تعیین می شود و معمولاً بین 3 تا 12 متر متغیر است. کارخانه ها قادرند ورق ها را در طول های سفارشی تولید کنند تا پرت مصالح در زمان نصب کاهش یابد.
  انتخاب طول مناسب اهمیت زیادی دارد، زیرا ورق های خیلی بلند ممکن است هنگام حمل یا نصب دچار خمیدگی یا تاب برداشتن شوند. در پروژه هایی که ارتفاع زیاد دارند، معمولاً از ورق های کوتاه تر استفاده می شود تا حمل و کنترل آسان تر باشد.
• وزن مخصوص ورق عرشه فولادی
  وزن ورق بسته به ضخامت، نوع فولاد و پوشش گالوانیزه، معمولاً بین 7 تا 12 کیلوگرم در مترمربع است. این پارامتر برای مهندسان سازه بسیار مهم است، چون وزن سقف مستقیماً بر بار مرده و طراحی فونداسیون تأثیر می گذارد.
  در محاسبات مهندسی، دانستن دقیق وزن مخصوص کمک می کند تا میزان بتن مورد نیاز، ضخامت دال و بار کل وارد بر تیرها به‌درستی برآورد شود.
• پوشش سطحی و نوع گالوانیزه
  ورق های عرشه فولادی استاندارد دارای پوشش روی (Zinc Coating) هستند که با واحد گرم بر مترمربع سنجیده می شود. مقدار معمول در ایران بین Z180 تا Z275 است. این پوشش باعث افزایش مقاومت در برابر زنگ زدگی و رطوبت می شود، مخصوصاً در مناطقی با اقلیم مرطوب یا صنعتی. پوشش مناسب تضمین می کند که در طول زمان، سطح فلز دچار خوردگی یا پوسته شدن نشود و عمر مفید سقف تا چند دهه افزایش یابد.
• جنس فولاد پایه و استحکام تسلیم
  بیشتر ورق های عرشه فولادی از فولاد ST37 یا ST52 تولید می شوند که استحکام تسلیم آن ها بین 240 تا 370 مگاپاسکال است. انتخاب فولاد با استحکام بالا موجب می شود ورق نازک تر نیز بتواند بار بیشتری را تحمل کند و در عین حال وزن سازه کمتر شود.
  در پروژه هایی که وزن نهایی اهمیت زیادی دارد (مثل برج ها یا سازه های سبک شهری)، معمولاً از فولاد با استحکام بالا استفاده می شود تا تعادل بین سبکی و مقاومت برقرار شود.

در نهایت، رعایت تمامی این پارامترها در تولید و نصب عرشه فولادی استاندارد باعث می شود سقف کامپوزیت از نظر مقاومت، دوام، ایمنی و صرفه اقتصادی در بهترین حالت خود قرار گیرد. هر تغییر کوچک در یکی از این ابعاد باید با بررسی دقیق مهندسی همراه باشد تا عملکرد کلی سازه دچار اختلال نشود.

ورق گالوانیزه چیست؟

ورق گالوانیزه یکی از پرکاربردترین انواع ورق فولادی است که به دلیل داشتن پوشش روی مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ‌زدگی، رطوبت و شرایط جوی نامساعد دارد، در این مقاله به بررسی ورق گالوانیزه، ویژگی ها و کاربردهای آن می پردازیم:

بیشتر بخوانید

جدول ابعاد استاندارد عرشه فولادی

در جدول زیر، تمام ابعاد استاندارد عرشه فولادی بر اساس داده‌های رایج کارخانه‌های تولیدی داخل کشور (نظیر متال دک، ایران دک و مقاوم) و مطابق با استانداردهای ISIRI و ASTM آورده شده است. این جدول می‌تواند به‌عنوان مرجع برای مهندسان طراح، مجریان و خریداران در زمان انتخاب و برآورد دقیق مصالح مورد استفاده قرار گیرد:

این جدول مرجع، ترکیبی از اطلاعات کارخانه های معتبر داخلی و منابع بین‌المللی است و می‌تواند در زمان طراحی، استعلام قیمت یا کنترل کیفیت در کارگاه به‌عنوان پایه تصمیم‌گیری استفاده شود.

عوامل مؤثر بر انتخاب ابعاد عرشه فولادی

انتخاب دقیق ابعاد عرشه فولادی در طراحی و اجرای سقف های کامپوزیت اهمیت حیاتی دارد. این تصمیم مستقیماً بر ایمنی، دوام، وزن سازه، هزینه و حتی سرعت اجرای پروژه تأثیر می گذارد. مهندسان سازه برای رسیدن به بهترین نتیجه، عوامل مختلفی را به صورت فنی و اجرایی بررسی می کنند تا ابعاد ورق ها بهینه، استاندارد و متناسب با شرایط پروژه انتخاب شوند. در ادامه این عوامل را به صورت مرحله به مرحله و با جزئیات کامل بررسی می کنیم:

1. نوع کاربری ساختمان
   نوع سازه و کاربری آن تأثیر مستقیمی بر انتخاب ابعاد دارد. در ساختمان های مسکونی، از ورق های سبک تر با ضخامت 0.8 تا 1 میلی متر استفاده می شود تا وزن کلی سازه پایین بیاید و اجرای سقف آسان تر شود. اما در سازه های صنعتی، پارکینگ های طبقاتی یا ساختمان های تجاری بزرگ، به دلیل افزایش بار زنده و استفاده از تجهیزات سنگین، از ورق های ضخیم تر و با گام بلندتر (60 تا 75 میلی متر) استفاده می شود. این کار باعث افزایش ظرفیت باربری و کاهش لرزش سقف در زمان بهره برداری می شود.
2. دهانه بین تیرهای فرعی
   فاصله بین تیرهای فرعی یکی از مهم ترین پارامترهای تعیین کننده در انتخاب ارتفاع گام و ضخامت ورق است. هرچه دهانه تیرریزی بیشتر باشد، احتمال خمش یا ارتعاش سقف افزایش می یابد. در چنین شرایطی، لازم است از ورق هایی با گام بلندتر و ضخامت بالاتر استفاده شود. به عنوان مثال، در دهانه های 3 متری، ورق با ضخامت 0.9 میلی متر و گام 60 میلی متر کافی است، اما در دهانه های 5 متری معمولاً از ورق 1.2 یا 1.25 میلی متری با گام 75 میلی متر استفاده می شود تا پایداری سازه حفظ شود و تغییر شکل به حداقل برسد.
3. میزان بار زنده و مرده طراحی
   بار زنده شامل تردد افراد، وسایل و تجهیزات است و بار مرده شامل وزن خود سقف، بتن و مصالح می شود. اگر بار کلی روی سقف زیاد باشد، باید از ورق های ضخیم تر و مقاوم تر استفاده کرد. افزایش ضخامت و گام ورق باعث افزایش مقاومت خمشی و جلوگیری از تغییر شکل سقف می شود. در ساختمان هایی که از بتن سنگین استفاده می کنند یا سقف چند لایه دارند، انتخاب دقیق ضخامت ورق اهمیت ویژه ای دارد تا از خمش بیش از حد جلوگیری شود و عملکرد سقف کاملاً ایمن باقی بماند.
4. شرایط اقلیمی و محیطی پروژه
   یکی از عوامل کمتر مورد توجه اما بسیار تأثیرگذار، شرایط اقلیمی محل اجرای پروژه است. در مناطق ساحلی یا مرطوب، رطوبت بالا باعث خوردگی و زنگ زدگی ورق گالوانیزه می شود. در چنین مناطقی توصیه می شود از ورق های با پوشش گالوانیزه ضخیم تر استفاده شود، معمولاً با مقدار Z275 یا بالاتر. این نوع پوشش عمر مفید سقف را تا چند دهه افزایش می دهد. همچنین در مناطق گرم و خشک که اختلاف دمای روز و شب زیاد است، باید طول ورق با دقت محاسبه شود تا انبساط و انقباض حرارتی باعث تاب برداشتن سقف نشود.
5. سیستم سازه ای و نوع تیرریزی
   نحوه تیرریزی در سازه تعیین می کند که ورق های عرشه فولادی چگونه بر روی تیرها قرار گیرند. در سیستم های سنگین فولادی با تیرورق یا تیرهای دوبل، معمولاً از ورق های با گام عمیق تر و ضخامت بالاتر استفاده می شود تا بار بیشتری تحمل شود. در مقابل، در سازه های سبک فلزی یا قاب خمشی، به دلیل نیاز به کاهش وزن مرده، از ورق های نازک تر و کوتاه تر استفاده می شود. هماهنگی بین نوع تیر، فاصله تیرها و ابعاد ورق در عملکرد نهایی سقف نقش بسیار مهمی دارد.
6. محدودیت های اجرایی و حمل ورق ها
   شرایط واقعی کارگاه در انتخاب ابعاد بی تأثیر نیست. اگر مسیر حمل بار به محل پروژه محدود باشد یا فضای نصب کوچک باشد، بهتر است از ورق های کوتاه تر (زیر 6 متر) استفاده شود تا در زمان جابجایی دچار خمیدگی یا آسیب نشوند. در ساختمان هایی با طبقات زیاد یا مسیر باربری باریک، این تصمیم باعث تسهیل نصب، کاهش زمان اجرا و جلوگیری از آسیب به ورق ها می شود.
7. هزینه های حمل، نصب و پرت مصالح
   انتخاب ابعاد بهینه می تواند نقش مستقیمی در کاهش هزینه ها داشته باشد. ورق های بلند هرچند تعداد درز کمتری دارند، اما در حمل و نقل سخت تر جابجا می شوند و در صورت خمیدگی، پرت زیادی ایجاد می کنند. از طرفی، ورق های کوتاه نیز نیازمند هم پوشانی بیشتر هستند که باعث افزایش مصرف مصالح و کاهش سرعت نصب می شود. مهندسان در عمل، معمولاً طول ورق ها را طوری تعیین می کنند که حداقل پرت، حداکثر سرعت نصب و کمترین هزینه حمل را به همراه داشته باشد.
8. نوع بتن و ضخامت دال روی ورق
   ضخامت دال بتنی و نوع بتن مورد استفاده از مهم ترین عوامل تعیین کننده ضخامت و گام ورق است. در پروژه هایی که از بتن سنگین یا با مقاومت بالا استفاده می شود، لازم است از ورق های ضخیم تر با گام عمیق تر استفاده شود تا بار اضافی به خوبی تحمل شود. در مقابل، در سازه هایی که از بتن سبک یا دال نازک استفاده می شود، ورق های نازک تر با گام کوتاه تر انتخاب می شوند تا وزن کلی سقف کاهش یابد و نصب آسان تر شود.
9. استانداردها و الزامات فنی طراحی
   هر پروژه باید با رعایت استانداردهای فنی معتبر طراحی شود. مهندسان سازه در ایران معمولاً از استانداردهای ISIRI 13429، ASTM A653، AISC و Eurocode 4 استفاده می کنند. این استانداردها محدوده مجاز برای ضخامت، گام، عرض و مقاومت را مشخص می کنند. رعایت این ضوابط باعث می شود سقف نهایی از نظر ایمنی، دوام و رفتار لرزه ای کاملاً مطمئن باشد و در بازدیدهای نظارتی مورد تأیید قرار گیرد.
10. تجربه مهندسان و سابقه اجرایی پروژه
    گاهی تجربه میدانی در انتخاب ابعاد از محاسبات تئوری مؤثرتر است. مهندسانی که در پروژه های متعدد با عرشه فولادی کار کرده اند، می دانند که ترکیب ضخامت و گام در هر شرایطی چه نتیجه ای دارد. برای مثال، در پروژه های صنعتی با دهانه های بزرگ، ورق 1.25 میلی متر با گام 75 میلی متر معمولاً بهترین عملکرد را دارد. تجربه اجرایی کمک می کند که تصمیم گیری دقیق تر، سریع تر و اقتصادی تر انجام شود.

در نهایت، انتخاب ابعاد عرشه فولادی ترکیبی از محاسبات فنی، شرایط اجرایی و تجربه عملی است. اگر هر کدام از این عوامل به درستی در نظر گرفته شوند، نتیجه نهایی سقفی مقاوم، سبک، اقتصادی و با طول عمر بالا خواهد بود که استانداردهای ایمنی و فنی را به بهترین شکل رعایت می کند.

نحوه اندازه گیری ابعاد عرشه فولادی در کارگاه

کنترل دقیق ابعاد عرشه فولادی در کارگاه، یکی از مراحل حیاتی در فرآیند اجرای سقف های کامپوزیت است. هرچند ورق ها در کارخانه تحت کنترل کیفی قرار می گیرند، اما در مرحله نصب ممکن است به دلایل مختلف مانند حمل و نقل، انبارش یا تغییرات دمایی، ابعاد واقعی کمی متفاوت باشند. در ادامه، روش های اصولی اندازه گیری هر بخش از ابعاد عرشه فولادی را به صورت گام به گام بررسی می کنیم:

• اندازه گیری ضخامت ورق
  برای تعیین ضخامت واقعی ورق، از کولیس دیجیتال یا میکرومتر دقیق استفاده می شود. ضخامت باید در چند نقطه مختلف از جمله لبه، میانه و انتهای ورق اندازه گیری شود تا میانگین درستی به دست آید. مقدار استاندارد برای ضخامت معمولاً بین 0.8 تا 1.25 میلی متر است. اگر اختلاف ضخامت در نقاط مختلف زیاد باشد، ممکن است ورق در زمان نورد دچار نوسان شده باشد یا در حمل دچار له شدگی شده باشد.
  مهندسان کنترل کیفیت معمولاً در کارگاه، نتایج اندازه گیری را با برگه مشخصات فنی کارخانه مقایسه می کنند تا از تطابق کامل اطمینان حاصل شود. هر اختلاف بیش از 0.05 میلی متر باید بررسی و گزارش شود، زیرا می تواند بر مقاومت خمشی و باربری سقف تأثیر منفی بگذارد.
• اندازه گیری عرض مفید و عرض کل ورق
  عرض مفید ورق همان سطح واقعی پوششی است که پس از هم پوشانی ایجاد می شود. برای اندازه گیری آن، از متر فلزی یا خط کش صنعتی استفاده می شود. اندازه گیری باید در سطح صاف و از انتهای موج تا انتهای موج بعدی انجام شود. مقدار استاندارد برای عرض مفید معمولاً بین 92 تا 95 سانتی متر است، در حالی که عرض کل ورق حدود 100 تا 105 سانتی متر است.
  اگر عرض مفید کمتر از حد مجاز باشد، به این معناست که هم پوشانی ورق ها بیش از اندازه در نظر گرفته شده یا قالب ذوزنقه ای به درستی فرم دهی نشده است. این مشکل ممکن است در زمان بتن ریزی باعث ایجاد درز یا نشت رطوبت در سقف شود.
• اندازه گیری ارتفاع گام ذوزنقه ای ورق
  ارتفاع گام (Depth of Rib) از مؤثرترین پارامترها در تعیین مقاومت خمشی سقف است. برای اندازه گیری آن از خط کش فلزی بلند یا گیج مخصوص ورق های موج دار استفاده می شود. اندازه گیری باید در چند نقطه از طول ورق انجام گیرد تا از یکنواختی گام ها اطمینان حاصل شود. مقدار استاندارد این پارامتر معمولاً بین 60 تا 75 میلی متر است.
  گاهی دیده می شود که در اثر خطای دستگاه نورد یا فشار بیش از حد در غلتک ها، ارتفاع گام در قسمت های مختلف ورق متفاوت است. چنین ناهمسانی هایی می توانند باعث کاهش سختی خمشی، تغییر در ضخامت لایه بتن و افت عملکرد سازه ای سقف شوند.
• اندازه گیری طول ورق عرشه فولادی
  طول ورق ها باید متناسب با دهانه های تیرریزی و نقشه اجرایی باشد. برای کنترل طول، از متر نواری بلند و تراز لیزری استفاده می شود تا خطای دید و خمیدگی سطح از بین برود. مقدار استاندارد طول بین 3 تا 12 متر است.
  در کارگاه های بزرگ، مهندسان معمولاً قبل از نصب، ورق ها را در محیطی هم سطح باز کرده و طول آن ها را با نقشه اصلی تطبیق می دهند. اگر ورق بلندتر از مقدار مورد نیاز باشد، در زمان نصب با تیرها هم تراز نخواهد شد و در لبه ها ایجاد فشار یا شکستگی می کند. در مقابل، ورق کوتاه تر باعث افزایش هم پوشانی و مصرف بیش از حد مصالح و کاهش سرعت نصب می شود.
• بررسی تابیدگی و انحراف ورق ها
  حتی اگر ضخامت و ابعاد به درستی انتخاب شده باشند، وجود تاب یا انحراف در ورق می تواند باعث ایجاد خطا در سطح نهایی سقف شود. برای کنترل این مورد، از شمشه فلزی بلند یا تراز لیزری استفاده می شود. ورق ها باید روی سطح صاف قرار داده شوند و میزان تابیدگی در طول کامل بررسی شود. هرگونه موج یا خم بیش از 5 میلی متر در طول ورق نشان دهنده مشکل در فرآیند نورد یا حمل ناصحیح است.
  تابیدگی علاوه بر اثر منفی بر ظاهر کار، در زمان بتن ریزی باعث تجمع بتن در بخش های خاص و افزایش وزن موضعی سقف می شود که در نهایت ممکن است به ترک خوردگی بتن یا تغییر شکل سقف منجر شود.
• کنترل انطباق ابعاد با نقشه اجرایی
  پس از انجام تمام اندازه گیری ها، باید داده های به دست آمده با نقشه های اجرایی و مشخصات کارخانه مقایسه شوند. در پروژه های حرفه ای، این اطلاعات در قالب فرم چک لیست کنترل کیفیت ثبت می شود و قبل از شروع بتن ریزی، توسط ناظر فنی تأیید می گردد. در صورت مشاهده اختلاف در هر پارامتر، نصب ورق تا اصلاح مورد متوقف می شود.
  رعایت این فرآیند نه تنها از مشکلات ساختاری جلوگیری می کند، بلکه تضمین کننده دوام، یکنواختی و ایمنی سقف کامپوزیت در بلندمدت خواهد بود.

در مجموع، نحوه اندازه گیری ابعاد عرشه فولادی در کارگاه باید با دقت بالا و ابزارهای دقیق انجام شود. کنترل مستمر در تمام مراحل نصب و قبل از بتن ریزی، اطمینان می دهد که سقف نهایی مطابق با استانداردهای طراحی ساخته شده و از نظر فنی و اجرایی کاملاً مطمئن و ایمن است.

ورق ذوزنقه ای چیست؟

در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، انتخاب یک پوشش مناسب برای سقف و دیوار اهمیت زیادی دارد، یکی از مصالحی که در سال‌های اخیر به دلیل مقاومت بالا، وزن سبک و نصب سریع بسیار مورد توجه قرار گرفته، ورق ذوزنقه ای است، در این مقاله به ورق ذوزنقه ای، ویژگی ها و کاربردهایش می پردازیم:

بیشتر بخوانید

کاربرد ابعاد مختلف عرشه فولادی

ابعاد مختلف عرشه فولادی هرکدام برای نوع خاصی از پروژه، شرایط بارگذاری و هدف سازه‌ای طراحی شده‌اند. انتخاب درست بین ضخامت، طول، عرض مفید و ارتفاع گام ورق تأثیر مستقیمی بر عملکرد نهایی سقف و حتی هزینه‌های پروژه دارد. در واقع، مهندسان با تنظیم هوشمندانه این پارامترها می‌توانند به سقفی برسند که هم از نظر اقتصادی به‌صرفه باشد و هم از نظر فنی، ایمنی و دوام بالایی داشته باشد. در ادامه، به بررسی دقیق کاربرد هر نوع ابعاد در شرایط مختلف می پردازیم:

1. ورق با ضخامت 0.8 تا 0.9 میلی متر
   این ضخامت برای ساختمان‌های سبک، طبقات مسکونی و اداری معمولی کاربرد دارد. وزن پایین این نوع ورق باعث کاهش بار مرده سقف می‌شود و در نتیجه طراحی فونداسیون اقتصادی‌تر می‌گردد. از طرفی، اجرای آن سریع‌تر و آسان‌تر است. در پروژه‌هایی که دهانه بین تیرها حداکثر 3 متر است، این نوع ضخامت بهترین گزینه محسوب می‌شود. البته در هنگام بتن‌ریزی باید دقت شود که ورق‌ها به خوبی مهار شوند تا دچار خمش یا لرزش نشوند.
2. ورق با ضخامت 1 تا 1.25 میلی متر
   این نوع ضخامت برای سازه‌های نیمه‌سنگین مانند پارکینگ‌های طبقاتی، مراکز تجاری و سالن‌های صنعتی ایده‌آل است. ورق های 1 میلی متر به بالا ظرفیت باربری بیشتری دارند و در برابر خمش مقاومت بالاتری نشان می‌دهند. در پروژه‌هایی که دهانه بین تیرها تا 5 متر افزایش پیدا می‌کند، این نوع ضخامت موجب پایداری و استحکام بیشتر سقف می‌شود. این ورق‌ها معمولاً با گام بلندتر ترکیب می‌شوند تا عملکرد خمشی بهینه‌تری داشته باشند.
3. ورق با گام 60 میلی متر
   عرشه فولادی با گام 60 میلی متر بیشتر برای سازه‌هایی با دهانه کوتاه و بار سبک به کار می‌رود. این نوع گام، به دلیل تعداد بیشتر موج‌ها در هر متر، سطح تماس بالاتری با بتن دارد و اتصال بین فولاد و بتن به خوبی برقرار می‌شود. در پروژه‌های مسکونی چندطبقه، استفاده از این نوع گام باعث کاهش هزینه و افزایش سرعت نصب می‌شود.
4. ورق با گام 75 میلی متر
   عرشه فولادی با گام 75 میلی متر مناسب دهانه‌های بزرگ‌تر و سازه‌هایی با بار زیاد است. این نوع ورق‌ها مقاومت خمشی بسیار بالایی دارند و در پروژه‌هایی مانند سوله‌های صنعتی، مجتمع‌های تجاری و پل‌های سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند. گام بلندتر به سقف اجازه می‌دهد بدون نیاز به تیرهای فرعی زیاد، بار بیشتری را تحمل کند. در پروژه‌های واقعی مشاهده شده که با استفاده از این گام، نیاز به تیر فرعی تا 20 درصد کاهش پیدا کرده و سرعت اجرا نیز افزایش یافته است.
5. ورق با عرض مفید 92 تا 95 سانتی متر
   عرض مفید استاندارد در تمامی پروژه‌ها تقریباً ثابت است، اما دانستن کاربرد آن اهمیت دارد. این عرض به‌گونه‌ای طراحی شده که در زمان هم‌پوشانی دو ورق، سطح کاملاً یکنواختی ایجاد کند و از نفوذ بتن و رطوبت در درزها جلوگیری شود. در پروژه‌هایی با متراژ بالا، رعایت دقیق این عرض باعث می‌شود خطای اجرایی کاهش پیدا کرده و هماهنگی بین نصاب‌ها ساده‌تر شود.
6. ورق با طول 3 تا 6 متر
   ورق‌های کوتاه‌تر برای پروژه‌هایی مناسب‌اند که دسترسی کارگاهی محدود دارند یا حمل‌ونقل دشوار است. این ابعاد باعث می‌شوند در محل نصب، کنترل هم‌پوشانی و تراز کردن ورق‌ها ساده‌تر باشد. همچنین در ساختمان‌های چندطبقه با فضای کاری کم، ورق‌های کوتاه‌تر خطر آسیب یا خمیدگی را کاهش می‌دهند.
7. ورق با طول 8 تا 12 متر
   در پروژه‌های صنعتی بزرگ، پارکینگ‌های طبقاتی یا سالن‌های تولید، از ورق‌های بلندتر استفاده می‌شود. این ورق‌ها باعث کاهش تعداد درزها و افزایش سرعت نصب می‌شوند. البته در چنین مواردی باید حمل با جرثقیل یا لیفتراک صنعتی انجام شود تا از خم شدن یا تاب برداشتن ورق جلوگیری گردد.
8. ورق با پوشش گالوانیزه Z275 یا بالاتر
   در مناطق مرطوب، صنعتی یا ساحلی، استفاده از ورق‌های با پوشش روی بالاتر الزامی است. این نوع ورق‌ها در برابر خوردگی مقاوم هستند و عمر مفید سقف را تا چند دهه افزایش می‌دهند. در پروژه‌های بندری یا سازه‌های نزدیک به دریا، این گزینه بهترین انتخاب محسوب می‌شود.
9. عرشه فولادی با بتن سبک یا سنگین
   نوع بتن مورد استفاده نیز در انتخاب ابعاد نقش دارد. برای بتن‌های سبک، ورق نازک‌تر با گام کوتاه کفایت می‌کند، اما برای بتن‌های سنگین‌تر و سازه‌هایی با بار زیاد، از ورق ضخیم‌تر و گام بلندتر استفاده می‌شود تا تحمل بار افزایش یابد. در سازه‌های مقاوم در برابر زلزله، این ترکیب باعث افزایش یکپارچگی سازه‌ای و کاهش تغییر شکل موضعی سقف می‌شود.
10. ورق‌های سفارشی با ابعاد خاص
    در برخی پروژه‌های خاص مانند برج‌های بلندمرتبه یا سازه‌های با هندسه پیچیده، کارخانه‌ها ورق‌ها را با ابعاد دقیق و سفارشی تولید می‌کنند. این نوع ورق‌ها معمولاً دارای برش لبه‌ای خاص و گام سفارشی هستند تا با نقشه‌های مهندسی کاملاً هماهنگ شوند. استفاده از این ورق‌ها باعث کاهش پرت مصالح و بهبود هماهنگی بین اجزای سازه‌ای می‌شود، هرچند ممکن است قیمت تمام شده کمی بالاتر باشد.

در مجموع، هر ترکیب از ضخامت، گام، عرض و طول عرشه فولادی، برای هدف خاصی در طراحی انتخاب می‌شود. مهندسان سازه با شناخت دقیق این تفاوت‌ها می‌توانند سقفی طراحی کنند که هم ایمن، هم اقتصادی و هم از نظر اجرایی بهینه باشد. تجربه پروژه‌های واقعی نشان داده است که انتخاب درست ابعاد، تا ۱۵ درصد هزینه های کل پروژه را کاهش داده و عمر مفید سازه را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

نکات مهم در انتخاب ابعاد مناسب عرشه فولادی

انتخاب ابعاد مناسب عرشه فولادی یکی از تصمیم‌های حیاتی در طراحی و اجرای سقف‌های کامپوزیت است، زیرا کوچک‌ترین اشتباه در تعیین ضخامت، گام یا طول ورق می‌تواند عملکرد سازه را تحت تأثیر قرار دهد. هدف از انتخاب دقیق ابعاد این است که تعادل بین مقاومت، وزن، ایمنی و صرفه اقتصادی به بهترین شکل ممکن برقرار شود. در ادامه به مهم‌ترین نکاتی می‌پردازیم که در فرآیند انتخاب ابعاد باید به‌صورت دقیق و مهندسی مورد توجه قرار گیرند.

در گام نخست، باید نوع کاربری سازه مشخص شود. نوع پروژه تعیین می‌کند که سقف به چه میزان مقاومت نیاز دارد و چه باری را باید تحمل کند. به عنوان مثال، در ساختمان‌های مسکونی سبک، ضخامت ورق ۰.۸ تا ۱ میلی متر معمولاً کافی است، اما در پروژه‌های صنعتی، سوله‌ها یا پارکینگ‌های طبقاتی باید از ورق ۱ تا ۱.۲۵ میلی متر استفاده شود. انتخاب ضخامت بیش از نیاز، هرچند مقاومت را افزایش می‌دهد، اما باعث بالا رفتن وزن مرده و هزینه‌های سازه‌ای می‌شود. بنابراین انتخاب باید دقیق و بر اساس محاسبات سازه‌ای انجام شود.

یکی از مهم‌ترین نکات، هماهنگی ابعاد با دهانه بین تیرهای فرعی است. در دهانه‌های بزرگ‌تر از ۴ متر، معمولاً استفاده از ورق‌هایی با گام بلندتر (۶۰ تا ۷۵ میلی متر) توصیه می‌شود تا خمش سقف کاهش یابد و نیاز به تیر فرعی اضافی کمتر شود. برعکس، در دهانه‌های کوتاه‌تر، گام‌های کوچک‌تر کارایی بهتری دارند و اجرای سقف ساده‌تر می‌شود. این تصمیم باید با همکاری نزدیک میان مهندس طراح و تیم اجرایی اتخاذ شود تا سقف از نظر مقاومت خمشی و ارتعاشی در حالت ایمن باقی بماند.

در انتخاب ابعاد باید به محدودیت‌های اجرایی و شرایط کارگاه نیز توجه شود. اگر مسیر حمل ورق‌ها به محل نصب باریک یا دارای موانع است، بهتر است طول ورق‌ها کمتر از ۶ متر در نظر گرفته شود تا حمل و جابه‌جایی آسان‌تر انجام گیرد. در مقابل، برای پروژه‌های بزرگ با دسترسی مناسب، استفاده از ورق‌های بلندتر (۸ تا ۱۲ متر) باعث افزایش سرعت نصب و کاهش درزهای هم‌پوشانی می‌شود. البته در این حالت باید از تجهیزات مناسب مانند جرثقیل یا لیفتراک استفاده شود تا ورق‌ها هنگام جابه‌جایی دچار خمیدگی یا آسیب نشوند.

شرایط اقلیمی محل پروژه هم نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب دارد. در مناطق مرطوب یا ساحلی باید از ورق‌هایی با پوشش گالوانیزه Z275 یا بالاتر استفاده شود تا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم بمانند. در مناطق با دمای بالا یا تابش شدید آفتاب، باید در محاسبات انبساط و انقباض حرارتی دقت شود تا ورق‌ها در طول زمان تغییر شکل ندهند. در مقابل، در مناطق سردسیر، انتخاب فولاد با کیفیت بالا و گالوانیزه مناسب مانع از ترک خوردن یا پوسته شدن سطح می‌شود.

یکی دیگر از نکات مهم، تناسب بین ضخامت ورق و ضخامت دال بتنی است. اگر دال بتنی ضخیم‌تر باشد، فشار بیشتری به عرشه وارد می‌کند، بنابراین باید از ورق ضخیم‌تر با گام بلندتر استفاده شود. در سقف‌هایی با دال سبک یا بتن کم‌حجم، استفاده از ورق نازک‌تر باعث کاهش وزن کلی سازه و صرفه‌جویی در هزینه‌ها خواهد شد. این تناسب باید توسط مهندس سازه و بر اساس محاسبات دقیق بار زنده و مرده مشخص شود.

توجه به استانداردهای طراحی و کنترل کیفیت نیز از الزامات اساسی است. استفاده از استانداردهای معتبر مانند ISIRI 13429، ASTM A653 و Eurocode 4 تضمین می‌کند که ابعاد انتخابی در محدوده مجاز و ایمن قرار دارند. همچنین باید بررسی شود که ورق‌ها دارای گواهی کنترل کیفیت از کارخانه تولیدی باشند و در صورت نیاز، تست‌های مکانیکی یا کششی روی نمونه‌ها انجام شود.

از نظر اجرایی، توصیه می‌شود پیش از شروع بتن‌ریزی، چند ورق نمونه روی تیرها نصب و با تراز لیزری و کولیس دیجیتال کنترل شود تا از صحت ابعاد واقعی اطمینان حاصل گردد. این مرحله ساده اما بسیار حیاتی است و از بروز خطاهایی مانند ناهماهنگی در ارتفاع گام‌ها یا اختلاف عرض در محل هم‌پوشانی جلوگیری می‌کند.

در نهایت باید توجه داشت که انتخاب ابعاد مناسب نه فقط یک تصمیم مهندسی، بلکه نتیجه همکاری بین طراح، ناظر و تیم اجرایی است. تجربه نشان داده است که پروژه‌هایی که در آن‌ها ابعاد بر اساس داده‌های واقعی، ظرفیت باربری، شرایط اقلیمی و امکانات اجرایی انتخاب شده‌اند، دارای دوام بیشتر، سرعت اجرای بالاتر و هزینه تمام‌شده کمتر بوده‌اند. بنابراین، رویکردی علمی و تجربه‌محور در انتخاب ابعاد، کلید موفقیت در اجرای سقف‌های عرشه فولادی محسوب می‌شود.

جمع بندی

ابعاد عرشه فولادی نقشی کلیدی در عملکرد سازه دارند. انتخاب دقیق ضخامت، عرض مفید، طول و ارتفاع گام، تضمین کننده ایمنی، دوام و کارایی سقف است. اگر ابعاد به درستی انتخاب شوند، وزن کلی سازه کاهش یافته و بهره وری اقتصادی پروژه افزایش می یابد. در پروژه های واقعی، تجربه کارشناسان ما در آهن اینجا نشان داده که بررسی دقیق ابعاد پیش از خرید، می تواند تا 15 درصد از هزینه مصالح و اجرای سقف بکاهد.

برای داشتن خریدی آگاهانه و انتخاب مقطع فولادی متناسب با نیاز پروژه، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی امری ضروری است، کارشناسان مجرب و حرفه‌ای ما در آهن اینجا با تسلط کامل بر بازار آهن و شناخت دقیق نیازهای فنی، آماده‌اند تا مشاوره‌ای سودمند و کاربردی به شما ارائه دهند. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتر، انتخابی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر داشته باشید.