ضوابط استفاده ازمیلگرد اپوکسی و ضدزنگ در سازه‌ها

میلگردهایی با پوشش اپوکسی و میلگردهای ضدزنگ از جمله راهکارهای مؤثر در برابر پدیده خوردگی در سازه‌های بتنی هستند. این نوع میلگردها به‌ویژه در پروژه‌هایی با شرایط محیطی خورنده، به‌عنوان الزام اجرایی در نظر گرفته می‌شوند. دانستن قیمت روز میلگرد در چنین پروژه‌هایی برای مدیریت مالی و انتخاب مصالح مناسب اهمیت زیادی دارد.

شما می‌توانید قیمت به‌روز این محصول را در صفحه قیمت روز میلگرد سایت آهن اینجا مشاهده کنید. در این مقاله به بررسی دقیق ضوابط استفاده از میلگردهای اپوکسی‌دار و ضدزنگ در پروژه‌های خاص، استانداردهای مرتبط، ملاحظات اجرایی و نگهداری می‌پردازیم. پس در ادامه با آهن اینجا همراه باشید.

معرفی میلگردهای اپوکسی‌دار و ضدزنگ

در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی، یکی از چالش‌های بزرگ مهندسان عمران و مشاوران فنی، مقابله با پدیده خوردگی میلگردها در محیط‌های خورنده است. این خوردگی نه‌تنها موجب کاهش مقطع مؤثر میلگرد و کاهش مقاومت آن می‌شود، بلکه ترک‌خوردگی بتن، کاهش عمر مفید سازه و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری را نیز در پی دارد. برای مقابله با این مشکل، استفاده از میلگردهای مقاوم به خوردگی مانند میلگرد اپوکسی‌دار و میلگرد ضدزنگ به‌عنوان دو راهکار اصلی در دستور کار بسیاری از پروژه‌های خاص قرار گرفته است.

میلگرد اپوکسی‌دار چیست؟

میلگرد اپوکسی‌دار یکی از رایج‌ترین راهکارهای مقاوم‌سازی در برابر خوردگی در سازه‌های بتن‌آرمه است که در پروژه‌هایی با شرایط محیطی نیمه‌خورنده تا خورنده شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع میلگرد در واقع همان میلگرد فولادی ساده یا آج‌دار است که به‌منظور افزایش دوام و طول عمر، با یک لایه رزین اپوکسی پودری پوشش داده می‌شود. این پوشش به‌طور یکنواخت سطح میلگرد را می‌پوشاند و یک سد محافظ در برابر رطوبت، کلریدها و عوامل خورنده ایجاد می‌کند.

ساختار پوشش اپوکسی و روش تولید

پوشش اپوکسی معمولاً از نوع Fusion Bonded Epoxy (FBE) است که به‌صورت پودری و به روش الکترواستاتیک روی میلگرد اعمال می‌شود. مراحل اجرای این پوشش به شرح زیر است:

1. تمیزکاری سطحی میلگرد با روش سندبلاست یا شات بلاست برای حذف زنگ و آلودگی
2. گرم کردن میلگردها تا حدود ۲۳۰ تا ۲۵۰ درجه سانتی‌گراد
3. پاشش پودر اپوکسی روی سطح داغ میلگرد با دستگاه پاشش الکترواستاتیک
4. ذوب و چسبندگی پودر اپوکسی به سطح فلز بر اثر دمای بالا
5. خنک‌کاری تدریجی میلگرد و تشکیل یک لایه یکنواخت محافظ

ضخامت این پوشش طبق استاندارد ASTM A775 معمولاً بین 175 تا 300 میکرون است و رنگ سبز یا فسفری آن به‌عنوان شاخص شناسایی در انبار و محل اجرا شناخته می‌شود.

عملکرد میلگرد اپوکسی در سازه

عملکرد میلگرد اپوکسی‌دار در سازه‌های بتنی به‌گونه‌ای است که از نفوذ یون‌های کلرید و آب به سطح فولاد جلوگیری می‌کند. در پروژه‌هایی مانند پل‌ها، پارکینگ‌های روباز، تونل‌ها، اسکله‌ها و تصفیه‌خانه‌ها که احتمال تماس طولانی‌مدت میلگرد با رطوبت یا یون کلرید وجود دارد، استفاده از این نوع میلگرد، به‌طور چشمگیری از ترک‌خوردگی ناشی از زنگ‌زدگی و کاهش مقاومت بتن جلوگیری می‌کند.

با وجود این‌که خود اپوکسی به‌عنوان ماده‌ای غیرساختاری عمل می‌کند و نقش تحمل بار ندارد، اما نقش محافظتی آن برای حفظ عملکرد میلگرد اصلی بسیار حیاتی است.

مزایای کلیدی میلگرد اپوکسی‌دار

1. افزایش عمر مفید سازه‌ها به‌ویژه در مناطق مرطوب یا شور
2. کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات در طول زمان
3. اجرای راحت با تجهیزات مشابه میلگرد معمولی
4. قابلیت ترمیم پوشش در صورت آسیب جزئی با مواد اپوکسی مخصوص
5. مطابقت با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM A775 و AASHTO M284

نکات حساس در استفاده از میلگرد اپوکسی

اگرچه میلگرد اپوکسی عملکرد خوبی دارد، اما استفاده از آن مستلزم رعایت برخی نکات کلیدی است:

• پوشش اپوکسی به ضربه بسیار حساس است و در صورت خراش یا ترک، خاصیت محافظتی خود را از دست می‌دهد.
• در زمان حمل‌ونقل و انبارداری باید از برخورد مستقیم با سطح سخت یا فلزات دیگر جلوگیری شود.
• اتصالات جوشی روی میلگرد اپوکسی توصیه نمی‌شود، مگر در موارد خاص با رعایت تمهیدات حفاظتی و دستورالعمل‌های خاص.
• خم‌کاری باید قبل از اجرای پوشش انجام شود یا با دستگاه‌های مخصوص و در دمای کنترل‌شده انجام گیرد.

موارد کاربرد میلگرد اپوکسی‌دار

این میلگرد در پروژه‌هایی با شرایط زیر به‌عنوان یک انتخاب هوشمندانه مطرح می‌شود:

1. پل‌های شهری و بین‌شهری که از نمک‌پاشی زمستانی استفاده می‌شود
2. تونل‌ها و پارکینگ‌هایی که در معرض باران و رطوبت دائمی هستند
3. سازه‌های دریایی، بندرها و اسکله‌ها با تماس مستقیم با آب شور
4. مخازن نگهداری آب آشامیدنی یا پساب صنعتی
5. ساختمان‌های بلندمرتبه در مناطق با رطوبت بالا

میلگرد اپوکسی‌دار چیست؟

در صنعت ساخت‌وساز، میلگردها نقش کلیدی در تقویت سازه‌ها ایفا می‌کنند. در میان انواع مختلف میلگردها، میلگرد اپوکسی دار به‌دلیل مقاومت بالاتر در برابر خوردگی و دوام بیشتر، جایگاه خاصی در پروژه‌های حساس پیدا کرده است. این نوع میلگرد با پوششی از رزین اپوکسی، برای استفاده در محیط‌های خورنده و مرطوب ایده‌آل است، در این مقاله به تعریف میلگرد اپوکسی‌دار، ویژگی‌ها و کاربردهایش می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید

میلگرد ضدزنگ چیست؟

میلگرد ضدزنگ یا Stainless Steel Rebar نوعی میلگرد تقویت‌کننده بتن است که برخلاف میلگردهای معمولی، به‌طور ذاتی و ساختاری در برابر خوردگی مقاوم است. این نوع میلگرد با استفاده از آلیاژهای خاصی از فولاد ضدزنگ تولید می‌شود که دارای ترکیباتی مانند کروم، نیکل، مولیبدن و نیتروژن هستند. این عناصر آلیاژی، یک لایه محافظ بسیار نازک و غیرقابل رویت به‌نام Passive Layer بر سطح میلگرد ایجاد می‌کنند که مانع از واکنش بین فولاد و عوامل خورنده محیط می‌شود.

این ویژگی منحصربه‌فرد باعث شده تا میلگرد ضدزنگ به عنوان یک انتخاب ممتاز در پروژه‌هایی که در معرض آب شور، یون کلرید، مواد شیمیایی، رطوبت مداوم یا شرایط سخت زیست‌محیطی هستند، مطرح شود.

دسته‌بندی انواع میلگرد ضدزنگ بر اساس ساختار

میلگردهای ضدزنگ از نظر ساختار متالورژیکی به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

1. آستنیتی (Austenitic): رایج‌ترین نوع، با مقاومت عالی در برابر خوردگی، انعطاف‌پذیر، اما هزینه‌بر. گریدهایی مثل 304، 316 در این دسته قرار می‌گیرند.
2. فریتی (Ferritic): ارزان‌تر از آستنیتی، مقاومت به خوردگی کمتر ولی مناسب برای محیط‌های با ریسک پایین‌تر. مثل گرید 430.
3. مارتنزیتی (Martensitic): سخت‌تر و با استحکام بیشتر ولی مقاومت خوردگی پایین‌تر. کمتر در میلگرد استفاده می‌شود.
4. دوفازی یا دوفاز (Duplex): ترکیبی از آستنیتی و فریتی، مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و ترک‌خوردگی تنشی با قیمت مناسب‌تر از آستنیتی خالص. مثل گرید 2205.

انتخاب گرید مناسب میلگرد ضدزنگ، بسته به شرایط محیطی، الزامات آیین‌نامه‌ای و سطح حساسیت پروژه انجام می‌شود.

فرآیند تولید میلگرد ضدزنگ

میلگردهای ضدزنگ از طریق نورد گرم یا سرد از شمش‌های فولاد ضدزنگ تولید می‌شوند. بر خلاف میلگردهای معمولی، در این فرآیند هیچ‌گونه پوشش خارجی اعمال نمی‌شود، بلکه ترکیب آلیاژی خود فلز نقش محافظت‌کننده را ایفا می‌کند. پس از شکل‌دهی، میلگردها به‌صورت مستقیم قابل استفاده هستند و در برابر آسیب فیزیکی یا برش و جوشکاری، دچار افت مقاومت نمی‌شوند.

عملکرد میلگرد ضدزنگ در بتن

در سازه‌های بتن‌آرمه، مهم‌ترین خطر برای میلگرد، نفوذ یون کلرید (از طریق آب دریا، نمک‌پاشی زمستانی یا مواد شیمیایی صنعتی) و ایجاد پدیده خوردگی است. میلگردهای ضدزنگ با داشتن Passive Layer، از اکسید شدن فولاد جلوگیری می‌کنند و در نتیجه:

• ترک‌های ناشی از انبساط زنگ‌آهن در بتن ایجاد نمی‌شود
• مقاومت پیوسته در طول زمان حفظ می‌شود
• عمر سازه تا چند دهه بدون نیاز به تعمیر افزایش می‌یابد

این نوع میلگردها حتی در صورت خراش، برش یا جوشکاری، لایه محافظ جدیدی بر سطح آن ایجاد می‌کنند و مقاومت خوردگی مجدد را بازیابی می‌کنند. این ویژگی با نام Self-Healing یا «بازسازی لایه پسیو» شناخته می‌شود.

مزایای کلیدی میلگرد ضدزنگ

1. مقاومت فوق‌العاده در برابر خوردگی در محیط‌های دریایی، صنعتی و مرطوب
2. عدم نیاز به پوشش یا محافظ خارجی در زمان اجرا
3. امکان خم‌کاری و برش آسان بدون نگرانی از آسیب سطحی
4. دوام بسیار طولانی (گاهی بیش از ۷۵ تا ۱۰۰ سال)
5. صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیرات و نگهداری در بلندمدت
6. مطابقت با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM A955 و BS 6744
7. پایداری عملکرد سازه حتی در صورت آسیب فیزیکی یا تغییرات شیمیایی بتن

موارد کاربرد میلگرد ضدزنگ

میلگردهای ضدزنگ در پروژه‌هایی استفاده می‌شوند که خوردگی، کاهش عملکرد سازه و هزینه نگهداری بالا می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. از جمله:

1. اسکله‌ها، موج‌شکن‌ها و بندرگاه‌های ساحلی
2. پل‌هایی که در مناطق نمک‌پاشی شده اجرا می‌شوند
3. تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب با محیط اسیدی یا قلیایی
4. تونل‌ها، متروها و پارکینگ‌های زیرزمینی در شهرهای مرطوب
5. مخازن نگهداری مواد شیمیایی یا اسیدی
6. سازه‌های خاص نظامی، صنعتی یا بیمارستانی که طول عمر بالا نیاز دارند

محدودیت‌ها و ملاحظات

با وجود تمام مزایا، استفاده از میلگرد ضدزنگ نیازمند رعایت نکاتی است:

• هزینه اولیه نسبتاً بالا: معمولاً ۴ تا ۱۰ برابر گران‌تر از میلگرد معمولی
• لزوم تفکیک انبارش از سایر میلگردها برای جلوگیری از خوردگی گالوانیکی
• عدم استفاده در مواردی که هزینه کل پروژه بسیار محدود است

میلگرد ضد زنگ چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

میلگرد ضد زنگ یکی از مهم‌ترین و مقاوم‌ترین انواع میلگرد است که برای سازه‌هایی طراحی شده که در معرض خوردگی، رطوبت یا مواد شیمیایی قرار دارند. این میلگردها با استفاده از آلیاژهای خاصی از فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شوند و می‌توانند عمر مفید پروژه‌های عمرانی را چند برابر افزایش دهند، در این مقاله، به‌صورت تخصصی و جامع به بررسی انواع میلگرد ضد زنگ، ویژگی‌ها، کاربردها و مزایای آن می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید

مقایسه کلی دو نوع میلگرد

نقش این میلگردها در پروژه‌های خاص

در پروژه‌هایی مانند اسکله‌ها، تونل‌های زیرزمینی، تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، پل‌های ترافیکی با عمر طولانی یا سازه‌هایی که امکان دسترسی مجدد جهت تعمیر وجود ندارد، انتخاب نوع میلگرد مناسب، یک تصمیم استراتژیک محسوب می‌شود. در چنین شرایطی مهندسان مشاور بر اساس ارزیابی ریسک خوردگی، آنالیز هزینه-فایده و شرایط محیطی، یکی از این دو گزینه را انتخاب می‌کنند.

استفاده از میلگردهای اپوکسی‌دار و ضدزنگ در آیین‌نامه‌هایی نظیر ACI 318، ASTM A775، ASTM A955 و دستورالعمل‌های FHWA و DOT به‌عنوان الزامات یا توصیه‌های فنی مطرح شده است.

الزامات فنی برای استفاده از میلگرد اپوکسی‌دار

برای دستیابی به عملکرد مطلوب میلگردهای اپوکسی‌دار در سازه‌های بتن‌آرمه، صرف استفاده از این نوع میلگرد کافی نیست. بلکه رعایت مجموعه‌ای از الزامات فنی در مرحله طراحی، تأمین، حمل‌ونقل، انبارداری، اجرا و نظارت ضروری است. در ادامه، مهم‌ترین این الزامات به‌صورت ساختاریافته و تخصصی ارائه می‌شود:

• تطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید میلگرد اپوکسی‌دار
  میلگردهای اپوکسی‌دار باید مطابق با استانداردهایی مانند ASTM A775 تولید شده باشند که الزامات مربوط به ضخامت پوشش، یکنواختی، چسبندگی و مقاومت در برابر خراش را مشخص می‌کند. همچنین استاندارد ASTM D3963 ویژگی‌های تکمیلی از جمله کیفیت پاشش و روش‌های بازرسی را پوشش می‌دهد. پروژه‌هایی که در محدوده راه‌سازی، پل‌سازی و زیرساخت‌های شهری هستند، معمولاً به رعایت الزامات AASHTO M284 نیاز دارند. در برخی پروژه‌های بین‌المللی نیز از استانداردهایی مانند CSA G30.18 (کانادا) استفاده می‌شود. این انطباق تضمین می‌کند که میلگرد استفاده‌شده توان تحمل شرایط خورنده را در بلندمدت خواهد داشت.
• بررسی و تعیین شرایط محیطی برای استفاده از میلگرد اپوکسی
  کاربرد میلگرد اپوکسی‌دار زمانی توجیه‌پذیر است که محیط پروژه دارای رطوبت، یون کلرید یا احتمال نفوذ آب باشد. این شرایط در مناطق ساحلی، شهرهای پربارش، سازه‌هایی که با نمک یخ‌زدای زمستانی در تماس هستند، یا در تأسیسات صنعتی و پارکینگ‌های باز به‌وضوح دیده می‌شود. در چنین مواردی، میلگرد معمولی در معرض خوردگی سریع قرار می‌گیرد و اپوکسی می‌تواند به‌عنوان یک لایه محافظ مؤثر عمل کند. مهندس طراح باید با استناد به آیین‌نامه ACI 222R و نتایج ارزیابی خوردگی، شرایط را تحلیل و تصمیم‌گیری کند.
• رعایت ضوابط طراحی سازه بر اساس رفتار میلگرد اپوکسی
  در طراحی سازه‌ای، میلگرد اپوکسی به‌دلیل وجود پوشش پلیمری ممکن است چسبندگی کمتری نسبت به میلگرد سیاه با بتن داشته باشد. برخی آیین‌نامه‌ها مانند ACI 318 توصیه می‌کنند که در موارد خاص، ضریب طول وصله افزایش یابد یا پوشش بتن بیشتر از مقدار معمول در نظر گرفته شود. همچنین استفاده از میلگرد اپوکسی در کنار میلگردهای معمولی توصیه نمی‌شود، چرا که پتانسیل ایجاد سلول گالوانیکی و تشدید خوردگی را به همراه دارد. مهندس محاسب باید جزئیات طراحی را به‌گونه‌ای تنظیم کند که خواص مکانیکی و شیمیایی این میلگرد درنظر گرفته شده باشد.
• اجرای صحیح فرآیند خم‌کاری، برش و ترمیم پوشش
  پوشش اپوکسی در برابر ضربه، حرارت و فشار خم‌کاری حساس است. بنابراین باید تمام خم‌کاری‌ها یا قبل از اجرای پوشش انجام شوند، یا با دستگاه‌های تاییدشده و در شرایط کنترل‌شده انجام گیرد. در مواردی که نیاز به برش میلگرد در محل پروژه وجود دارد، انتهای برش‌خورده باید بلافاصله با رزین اپوکسی مخصوص ترمیم شود تا پوشش محافظ کامل باقی بماند. هرگونه آسیب سطحی، ترک یا پوسته‌شدن باید با کیت‌های تاییدشده و طبق دستورالعمل سازنده ترمیم شود.
• کنترل کیفیت پوشش در مرحله خرید و اجرا
  ناظر مقیم کارگاه یا کارفرما باید اطمینان حاصل کند که ضخامت پوشش میلگرد مطابق با محدوده مجاز (معمولاً 175 تا 300 میکرون) است. این کنترل می‌تواند با دستگاه‌های الکترومغناطیسی ضخامت‌سنج انجام شود. همچنین باید چسبندگی پوشش طبق روش Pull-Off تست شده و نقاط بدون پوشش یا دارای خراش بازرسی و مستند شوند. پروژه‌های حساس نیازمند دریافت گواهی تولید از کارخانه و تست‌های نمونه‌برداری در محل هستند.

بهترین روش‌های برش و خمکاری میلگرد

در دنیای ساخت‌وساز، میلگردها نقش اساسی در استحکام و پایداری سازه‌ها ایفا می‌کنند. اما تنها انتخاب نوع میلگرد کافی نیست، بلکه نحوه‌ی برش و خمکاری آن‌ها نیز تأثیر زیادی بر عملکرد نهایی سازه دارد، در این مقاله قصد داریم بهترین روش‌های برش و خمکاری میلگرد را بررسی کنیم، ابزارهای مورد استفاده را معرفی کنیم و به نکات مهم اجرایی در این فرآیند بپردازیم:

بیشتر بخوانید

ضوابط اجرایی نصب و نگهداری میلگرد اپوکسی‌دار

عملکرد میلگرد اپوکسی‌دار در یک سازه بتن‌آرمه، فقط به کیفیت کارخانه‌ای پوشش اپوکسی وابسته نیست؛ بلکه بخش عمده‌ای از ماندگاری و دوام این نوع میلگرد، به رعایت دقیق ضوابط اجرایی و نگهداری صحیح در محل پروژه بستگی دارد. در صورت عدم رعایت این الزامات، حتی بهترین میلگرد پوشش‌دار نیز ممکن است در مدت کوتاهی دچار آسیب شود و عملکردش در برابر خوردگی را از دست بدهد. در ادامه، مهم‌ترین ضوابط اجرایی و نگهداری این نوع میلگردها به‌صورت مفصل بررسی می‌شود:

1. حمل‌ونقل میلگرد اپوکسی‌دار باید با تجهیزات مناسب و بدون تماس فلزی انجام شود
   پوشش اپوکسی به ضربه و سایش حساس است. در حمل‌ونقل، استفاده از جرثقیل‌های مجهز به زنجیر فلزی بدون محافظ یا بلند کردن میلگردها با قلاب‌های تیز فلزی می‌تواند به‌راحتی باعث خراش یا جدا شدن لایه اپوکسی شود. طبق دستورالعمل ASTM D3963، باید از بندهای نخی، روکش‌دار یا روکش پلاستیکی و حتی پالت‌های چوبی یا پلاستیکی استفاده شود. انباشته‌کردن میلگردها روی سطوح خشن یا فلزی بدون محافظ، ممنوع است.
2. انبارداری میلگرد اپوکسی‌دار باید در محیط خشک، سایه‌دار و روی بستر غیرفلزی انجام شود
   در محل پروژه، میلگردهای اپوکسی‌دار باید روی پایه‌های چوبی، لاستیکی یا پلاستیکی قرار داده شوند و به‌هیچ‌وجه نباید در تماس مستقیم با خاک مرطوب، زمین فلزی یا بتن قرار گیرند. همچنین محل انبار باید مسقف یا دست‌کم پوشیده با برزنت ضدآب باشد تا از تابش مستقیم نور خورشید، باران یا شبنم صبحگاهی جلوگیری شود. تغییرات دمای شدید ممکن است باعث انقباض و انبساط لایه اپوکسی شده و به مرور زمان ترک‌هایی ایجاد کند که محل نفوذ رطوبت خواهند بود.
3. پیش از اجرا، سلامت پوشش اپوکسی باید به‌صورت چشمی و با ابزار تست ضخامت بررسی شود
   در مرحله آماده‌سازی میلگرد برای اجرا، ناظر مقیم پروژه موظف است کلیه میلگردها را از نظر خراش، ترک، حباب، جداشدگی لایه یا خوردگی زیر پوشش بررسی کند. اگر تعداد نقاط آسیب‌دیده از مقدار مجاز در استاندارد بیشتر باشد (معمولاً بیش از ۲٪ سطح کل میلگرد)، دسته مورد نظر باید مرجوع یا به‌طور کامل ترمیم شود. برای نقاط آسیب‌دیده محدود، ترمیم با رنگ یا رزین اپوکسی تاییدشده قابل قبول است، به شرط آن‌که ناحیه به‌خوبی تمیز و آماده‌سازی شده باشد.
4. در زمان نصب و قالب‌بندی، از تماس مستقیم تجهیزات با سطح اپوکسی خودداری شود
   در بسیاری از پروژه‌ها، متأسفانه هنگام نصب آرماتور و قالب‌بندی، با استفاده از میله‌های فلزی، آچار یا پتک، میلگردها به‌زور جابجا می‌شوند یا تنظیم می‌گردند. این اقدام به‌شدت پوشش اپوکسی را در محل تماس آسیب می‌زند. تمامی تجهیزات نصب باید دارای روکش باشند و نیروهای اجرایی باید آموزش دیده باشند که فشار مستقیم یا کشش ناگهانی روی میلگرد ممنوع است. همچنین برای بستن آرماتورها از سیم‌های گالوانیزه نازک یا پلاستیکی استفاده شود، نه سیم‌های ضخیم فولادی.
5. در زمان بتن‌ریزی از تماس مستقیم شیلنگ ویبراتور با سطح میلگرد جلوگیری شود
   شیلنگ‌های ویبراتور بتن در صورت برخورد مستقیم با میلگردهای اپوکسی‌دار می‌توانند لایه پوشش را خراش دهند یا جدا کنند. در بسیاری از پروژه‌ها دیده شده که اپراتور ویبره به‌جای فرو بردن شیلنگ بین دو ردیف میلگرد، آن را روی سطح میلگرد می‌کشد. این کار از نظر فنی کاملاً اشتباه است. توصیه می‌شود مکان دقیق ویبره‌ها از قبل مشخص شود و اپراتور آموزش دیده باشد تا ویبره بدون تماس با آرماتور و تنها در فضای بین شبکه‌ها انجام گیرد.
6. برش و خم‌کاری در محل پروژه تنها در صورت الزام و با رعایت دستورالعمل‌ها مجاز است
   اگرچه در شرایط ایده‌آل، تمام خم‌کاری‌ها باید قبل از اجرای پوشش اپوکسی انجام شود، اما در برخی پروژه‌ها ممکن است نیاز به خم یا برش در محل باشد. در چنین شرایطی فقط با تأیید مهندس ناظر، برش با تیغه‌های مناسب انجام شود و انتهای بریده‌شده بلافاصله با اپوکسی مایع یا اسپری مخصوص ترمیم گردد. خم‌کاری نیز باید با دستگاه استاندارد، در زاویه مجاز و با کنترل دما انجام شود تا از ترک خوردگی پوشش جلوگیری شود.
7. پس از اجرا، حفاظت از شبکه میلگرد تا پیش از بتن‌ریزی الزامی است
   از لحظه نصب میلگردها در محل نهایی تا زمان بتن‌ریزی ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. در این مدت، تابش مستقیم آفتاب، باران، گرد و غبار، برخورد ابزار یا تردد کارگران می‌تواند آسیب جدی به پوشش وارد کند. استفاده از شِید، برزنت یا پلاستیک پوششی توصیه می‌شود. همچنین نصب علائم هشداردهنده و محدودیت تردد در محل نصب میلگردها می‌تواند از بروز خسارت ناخواسته جلوگیری کند.

حمل‌ونقل صحیح میلگرد و مقاطع فولادی

حمل‌ونقل صحیح میلگرد و مقاطع فولادی همچون خاموت، کلاف و سنجاقی از اهیمت بسیار بالایی برخوردار است، چرا که با حمل درست آن‌ها، کیفیت و سلامت این محصولات تضمین شده و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌شود، در این مقاله به اصول صحیح حمل‌ونقل صحیح میلگرد و سایر مقاطع فولادی می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید

ضوابط فنی و اجرایی میلگرد ضدزنگ

میلگرد ضدزنگ به‌عنوان یک راه‌حل دائمی برای مقابله با خوردگی در سازه‌های بتنی، تنها زمانی می‌تواند حداکثر کارایی خود را داشته باشد که تمامی مراحل کار از طراحی و خرید تا اجرا و نگهداری مطابق با الزامات فنی انجام گیرد. در پروژه‌های خاص و حساس که هدف افزایش عمر مفید سازه، کاهش هزینه‌های نگهداری و حفظ عملکرد ایمن در بلندمدت است، رعایت نکات زیر الزامی و غیرقابل چشم‌پوشی خواهد بود:

• تطابق میلگرد با استاندارد تولید و آلیاژهای مورد تایید بین‌المللی
  میلگردهای ضدزنگ باید مطابق با استاندارد ASTM A955 تولید شده باشند که شامل ویژگی‌های مکانیکی، ترکیب شیمیایی مجاز، روش تولید، تست‌های کنترل کیفیت و نشانه‌گذاری‌های مورد نیاز است. گریدهای پرکاربرد مانند SS304، SS316 و Duplex 2205 هرکدام برای شرایط محیطی خاصی مناسب هستند. انتخاب نادرست گرید می‌تواند منجر به عملکرد ضعیف یا خوردگی گالوانیکی شود، بنابراین تعیین گرید باید براساس ارزیابی دقیق محیط پروژه و الزامات طراحی باشد.
• رعایت ضوابط طراحی و محاسبات سازه‌ای برای میلگرد ضدزنگ
  در طراحی سازه‌های بتن‌آرمه با میلگرد ضدزنگ، باید خواص متفاوت این آلیاژ نسبت به فولاد کربنی در نظر گرفته شود. میلگردهای ضدزنگ معمولاً دارای مدول الاستیسیته پایین‌تری هستند و ممکن است چسبندگی اولیه متفاوتی با بتن داشته باشند. در چنین شرایطی لازم است در محاسبه طول وصله‌ها، پوشش بتن، محل میلگردهای بحرانی و جزئیات وصله‌های مکانیکی بازنگری شود. همچنین توصیه می‌شود از ترکیب میلگرد ضدزنگ با میلگرد معمولی در یک منطقه بحرانی اجتناب گردد.
• حمل‌ونقل و انبارداری صحیح برای جلوگیری از آسیب و آلودگی متقاطع
  میلگردهای ضدزنگ در صورت تماس با فلزات کربنی معمولی ممکن است دچار خوردگی ناشی از آلودگی سطحی یا ایجاد سلول گالوانیکی شوند. بنابراین باید از تماس مستقیم آن‌ها با فولاد سیاه، زنجیرهای فلزی یا سطوح آلوده جلوگیری شود. انبار میلگرد باید روی پالت چوبی یا پلاستیکی و در محیطی خشک و پوشیده از آفتاب مستقیم و رطوبت باشد. ابزارهایی که برای میلگرد معمولی استفاده شده‌اند، نباید به‌هیچ‌وجه برای برش یا خم‌کاری میلگرد ضدزنگ به کار بروند.
• اجرای برش، خم‌کاری و اتصال مکانیکی مطابق دستورالعمل‌های تخصصی
  عملیات شکل‌دهی روی میلگرد ضدزنگ باید با دقت بالا انجام شود. خم‌کاری باید با دستگاه‌های مخصوص خم سرد و در شعاع مجاز صورت گیرد تا از ترک‌خوردگی در سطح یا لایه پسیو جلوگیری شود. برش میلگرد باید با اره‌های نواری مخصوص یا تیغه‌هایی انجام شود که گرمای زیادی تولید نکنند، چون دمای بالا باعث تغییر ساختار آلیاژی می‌شود. اگر از کوپلر برای اتصال استفاده می‌شود، نوع کوپلر باید سازگار با میلگرد ضدزنگ و دارای تاییدیه مقاومت و خوردگی باشد.
• جلوگیری از خوردگی گالوانیکی در زمان نصب در کنار فلزات دیگر
  در پروژه‌هایی که امکان استفاده ترکیبی از میلگرد ضدزنگ و میلگرد معمولی وجود دارد، باید ملاحظات گالوانیکی کاملاً رعایت شود. تماس مستقیم بین دو نوع میلگرد در بتن مرطوب می‌تواند یک سلول الکتروشیمیایی ایجاد کند که باعث خوردگی سریع‌تر میلگرد ضعیف‌تر شود. برای پیشگیری، می‌توان از جداکننده‌های غیرفلزی، پوشش‌های پلاستیکی و بتن با مقاومت نفوذ بالا استفاده کرد. همچنین باید از سیم‌های بستن سازگار با فولاد ضدزنگ استفاده شود.
• کنترل کیفیت دقیق و مستندسازی اطلاعات فنی در طول پروژه
  در پروژه‌هایی با استفاده از میلگرد ضدزنگ، لازم است پیش از نصب، هر محموله میلگرد مورد بررسی دقیق قرار گیرد. گواهی تولید شامل گرید آلیاژ، ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و شماره ذوب باید از تولیدکننده دریافت و ثبت شود. سطح میلگرد باید از نظر خش، ترک، تغییر رنگ یا آلودگی چشمی بررسی شود. در پروژه‌های صنعتی، استفاده از دستگاه XRF پرتابل برای تایید دقیق گرید آلیاژ توصیه می‌شود. همچنین محل دقیق استفاده از میلگرد ضدزنگ در نقشه‌ها باید مشخص و برای نگهداری آتی ثبت گردد.

انبارداری صحیح مقاطع فولادی

در هر پروژه عمرانی یا ساختمانی، نگهداری صحیح مصالح از جمله میلگرد و خاموت اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر میلگرد به درستی انبار نشود، ممکن است دچار زنگ‌زدگی، خمیدگی یا آسیب‌هایی شود که کیفیت سازه را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. اینجاست که موضوع انبارداری صحیح مطرح می‌شود، در این مقاله، به بررسی اصول، شرایط، نکات کاربردی و استانداردهای مهم در انبارداری میلگرد می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید

ملاحظات نگهداری و اجرا برای میلگرد ضدزنگ

برخلاف تصور برخی مجریان، میلگرد ضدزنگ هرچند در برابر خوردگی بسیار مقاوم است، اما در صورت نگهداری نادرست، اجرای غیراصولی یا تماس با مواد و فلزات ناسازگار، عملکرد مورد انتظار خود را از دست خواهد داد. نگهداری این میلگردها نیازمند دقت بالایی است و عدم توجه به نکات کلیدی می‌تواند هم به ساختار متالورژیکی آن آسیب بزند و هم باعث ایجاد خوردگی گالوانیکی در محیط بتن شود. در ادامه، مهم‌ترین نکات اجرایی و نگهداری میلگرد ضدزنگ به‌صورت یکپارچه و اصولی ارائه شده است:

1. نگهداری میلگرد ضدزنگ در محیط خشک، تمیز و عاری از آلودگی‌های صنعتی الزامی است
   میلگردهای ضدزنگ باید در محیط‌هایی نگهداری شوند که عاری از رطوبت، باران مستقیم، گرد و غبار صنعتی یا بخارات اسیدی باشند. بهترین شرایط نگهداری، سوله‌های بسته یا انبارهای مسقف با تهویه طبیعی و کف خشک است. انباشته شدن رطوبت در اطراف میلگرد ممکن است لایه پسیو محافظ را به مرور زمان دچار اختلال کند، به‌ویژه اگر محیط دارای آلاینده‌های شیمیایی باشد. در پروژه‌هایی با فضای باز، باید از برزنت مقاوم در برابر UV برای پوشش کامل استفاده شود و تهویه زیر پوشش حفظ گردد.
2. انبار کردن میلگرد ضدزنگ روی سطوح غیرفلزی و بدون تماس با فولاد کربنی انجام گیرد
   هرگونه تماس مستقیم میلگرد ضدزنگ با فولاد سیاه، صفحات فلزی، یا قلاب‌های فولادی می‌تواند باعث انتقال یون‌های آهنی و ایجاد خوردگی موضعی شود. در محل انبار یا کارگاه، این میلگردها باید روی پالت‌های چوبی، PVC یا پلی‌اتیلن قرار بگیرند و در صورت نیاز به پشته‌سازی، بین هر لایه پد پلاستیکی یا نمد صنعتی قرار داده شود. ابزارهای مورد استفاده برای حمل و جابجایی نیز باید فاقد تماس فلزی مستقیم با میلگرد باشند.
3. حفاظت از سطح میلگرد در برابر خط و خش، ضربه و تماس با مواد خورنده رعایت شود
   اگرچه فولاد ضدزنگ به‌طور ذاتی مقاوم است، اما هرگونه خراش یا آسیب فیزیکی عمیق می‌تواند باعث تضعیف لایه پسیو شده و نقطه شروع خوردگی شود. از تماس میلگرد با کف سخت، ابزارهای سنگین، تیغه‌های برش فرسوده یا ابزارهای صنعتی زبر باید جلوگیری شود. در پروژه‌هایی با مواد شیمیایی، نباید میلگرد با اسیدها، بازها یا بخارات نمکی تماس مستقیم داشته باشد.
4. در صورت نیاز به برش یا خم‌کاری، ابزارها باید مخصوص فولاد ضدزنگ باشند
   برش میلگرد ضدزنگ باید با اره‌های نواری سرد، فرزهای مخصوص با دیسک‌های استیل ضدزنگ یا دستگاه‌های CNC انجام گیرد. استفاده از تیغه‌هایی که پیش‌تر برای فولاد معمولی استفاده شده‌اند، مجاز نیست؛ چرا که ممکن است ذرات آهن باقی‌مانده روی سطح میلگرد باعث خوردگی نقطه‌ای شوند. خم‌کاری باید با کنترل دقیق شعاع خم و بدون حرارت دادن انجام شود. برای خم‌کاری گریدهای Duplex و Austenitic رعایت شعاع‌های بزرگ‌تر توصیه می‌شود تا از ترک سطحی جلوگیری شود.
5. در هنگام نصب در قالب‌بندی، از تماس با فلزات دیگر و فشارهای مکانیکی شدید پرهیز شود
   هنگام آرماتوربندی، بستن میلگرد ضدزنگ با سیم‌های فلزی معمولی یا چکش‌کاری برای تنظیم موقعیت، اشتباه رایجی است که باید از آن اجتناب کرد. استفاده از سیم‌های پلاستیکی، گالوانیزه پوشش‌دار یا استیل ضدزنگ برای گره‌زدن میلگردها توصیه می‌شود. همچنین در هنگام بتن‌ریزی، شیلنگ ویبره نباید به میلگرد برخورد کند و فاصله مناسب با شبکه میلگرد حفظ گردد. استفاده از کاور پلاستیکی موقت روی میلگرد در حین عملیات بتن‌ریزی یکی از راهکارهای پیشنهادی است.
6. بازرسی چشمی، مستندسازی و ثبت محل نصب میلگرد ضدزنگ در نقشه‌های کارگاهی انجام شود
   پیش از نصب نهایی، میلگردهای ضدزنگ باید از نظر ظاهر (خش، تغییر رنگ، شکستگی، ترک) مورد بررسی چشمی دقیق قرار گیرند. در پروژه‌های حساس، بررسی با نور UV و حتی تست ترکیب شیمیایی با دستگاه XRF پرتابل برای تایید گرید توصیه می‌شود. محل نصب هر دسته میلگرد باید در نقشه‌های اجرایی ثبت گردد تا در مرحله نگهداری دوره‌ای یا بازبینی پس از بهره‌برداری، ردیابی آسان باشد. این کار به‌ویژه در پل‌ها، سازه‌های صنعتی و بیمارستانی اهمیت بالایی دارد.
7. بعد از نصب تا قبل از بتن‌ریزی، میلگرد باید در برابر آلودگی، بارش، یا تابش شدید آفتاب محافظت شود
   فاصله زمانی بین نصب میلگرد و بتن‌ریزی ممکن است چند ساعت تا چند هفته طول بکشد. در این مدت، قرار گرفتن میلگرد در معرض باران اسیدی، مه نمکی، یا گرد و غبار صنعتی می‌تواند عملکرد آن را کاهش دهد. پوشاندن کل شبکه با نایلون ضدUV یا برزنت، نصب موانع تردد انسانی و ماشینی اطراف محل، و بازدید روزانه برای اطمینان از عدم آلودگی یا آسیب فیزیکی، جزو الزامات اجرایی در پروژه‌های حرفه‌ای است.

جدول مقایسه‌ای ضوابط میلگرد اپوکسی‌دار و ضدزنگ

موارد کاربرد اجباری طبق آیین‌نامه‌ها

استفاده از میلگردهای اپوکسی‌دار یا ضدزنگ تنها در پروژه‌های اختیاری و تزئینی مطرح نیست؛ در بسیاری از پروژه‌های زیرساختی، عمرانی، صنعتی و شهری، ضوابط آیین‌نامه‌ای، دستورالعمل‌های اجرایی و شرایط محیطی خاص، استفاده از این نوع میلگردها را الزامی کرده‌اند. این الزام‌ها برای حفظ دوام سازه، ایمنی عمومی، کاهش هزینه‌های نگهداری و مقاومت در برابر شرایط محیطی خورنده تعریف شده‌اند. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای اجباری که طبق آیین‌نامه‌ها استفاده از این نوع میلگردها در آن‌ها الزامی است، ارائه می‌شود:

1. سازه‌های دریایی، اسکله‌ها و بنادر در تماس مستقیم با آب شور
   طبق آیین‌نامه FHWA و بخشنامه‌های سازمان بنادر و دریانوردی، در کلیه سازه‌هایی که در نواحی جزر و مدی، اسکله‌های بارگیری، موج‌شکن‌ها و دیوارهای ساحلی قرار دارند، استفاده از میلگرد ضدزنگ یا در موارد خاص میلگرد اپوکسی‌دار الزامی است. تماس مستقیم با آب دریا، پاشش نمک، وجود یون کلرید بالا و رطوبت دائم، شرایطی فراهم می‌کند که تنها فولادهای مقاوم به خوردگی می‌توانند دوام سازه را حفظ کنند.
2. پل‌های بین‌شهری و راه‌آهنی با استفاده مداوم از نمک یخ‌زدا
   طبق دستورالعمل‌های اداره راه و ترابری، استفاده از میلگرد اپوکسی‌دار یا ضدزنگ در دال پل‌ها، تیرها، کوله‌ها و پایه‌هایی که در مناطق سردسیر اجرا می‌شوند، اجباری است. در این مناطق، نمک‌های کلریدی جهت یخ‌زدایی سطح جاده‌ها به کار می‌روند که به‌راحتی از طریق ترک‌ها و منافذ وارد بتن شده و باعث خوردگی شدید میلگردها می‌شوند. آیین‌نامه‌های AASHTO، FHWA و ACI 222R نیز بر همین الزام تأکید دارند.
3. تونل‌های شهری و متروهای زیرزمینی در معرض رطوبت دائمی
   در پروژه‌های تونل‌سازی و ساخت ایستگاه‌های مترو، به‌ویژه در مناطقی با سطح آب زیرزمینی بالا یا نشت دائمی آب، استفاده از میلگردهای پوشش‌دار الزامی است. استانداردهای بین‌المللی مانند BS EN 1992 (Eurocode 2) و الزامات شرکت راه‌آهن شهری ایران تأکید دارند که در پوشش‌های بتنی اولیه و ثانویه تونل، میلگرد اپوکسی‌دار به‌عنوان حداقل استاندارد خوردگی باید اجرا شود.
4. پارکینگ‌های طبقاتی و سازه‌های روباز در معرض باران و آلودگی شهری
   در بخشنامه‌های سازمان نظام مهندسی و دستورالعمل‌های طراحی ساختمان‌های عمومی، استفاده از میلگرد اپوکسی‌دار در سقف‌ها و ستون‌های پارکینگ‌های روباز یا طبقاتی در مناطق آلوده به‌عنوان یک الزام تعریف شده است. وجود رطوبت دائمی، باران اسیدی، و بخارات صنعتی باعث تسریع خوردگی در میلگردهای معمولی می‌شود و اپوکسی‌کاری راهکاری استاندارد و مورد تایید برای کنترل این آسیب‌ها است.
5. تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب با شرایط شیمیایی خاص
   در کلیه سازه‌های در تماس با فاضلاب، آب شور، مواد شیمیایی خورنده یا گازهای خورنده مانند سولفید هیدروژن، استفاده از میلگردهای ضدزنگ یا اپوکسی‌دار طبق آیین‌نامه‌های وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور الزامی است. این الزام در مخازن، کانال‌های توزیع، سازه‌های ته‌نشینی و لجن‌گیرها برای جلوگیری از تخریب سازه‌های بتنی و کاهش هزینه‌های نگهداری اعمال می‌شود.
6. سازه‌های خاص با عمر طراحی بیش از ۵۰ سال
   طبق استاندارد ACI 365 و نشریه‌های فنی سازمان برنامه و بودجه، در پروژه‌هایی که طول عمر مورد انتظار سازه بیش از ۵۰ سال تعریف شده، یا عملیات تعمیر و نگهداری در طول عمر سازه به‌دلیل کاربری خاص دشوار است، الزام به استفاده از میلگرد مقاوم به خوردگی وجود دارد. این مورد شامل سازه‌های بیمارستانی، نیروگاهی، مخازن نفت و گاز، زیرساخت‌های نظامی و برخی سدها و پل‌های استراتژیک می‌شود.

قیمت روز میلگرد چقدر است؟

در حال حاضر دانستن قیمت روز میلگرد برای محاسبه هر چه بهتر هزینه های پروژه و همچنین برنامه ریزی هر چه بهتر، امری ضروری است و ما در آهن اینجا قیمت انواع مقاطع فولادی از جمله قیمت روز میلگرد را ارائه می‌کنیم:

قیمت روز میلگرد چقدر است؟

در بازار میلگرد، برندهای شناخته‌شده‌ و معتبری مانند ذوب‌آهن اصفهان، کویر کاشان، نیشابور و بافق یزد حضور مهم و گسترده‌ای داشته و از مهم‌ترین منابع تامین میلگرد محسوب می‌شوند، برای تحلیل بهتر شرایط بازار و انتخاب گزینه مناسب، دانستن قیمت روز میلگرد امری مهم و ضروری است:

مشاهده قیمت روز میلگرد

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی جامع ضوابط استفاده از میلگردهای اپوکسی و ضدزنگ در پروژه‌های خاص پرداختیم. این میلگردها به‌عنوان گزینه‌های تخصصی در برابر خوردگی، نقش مهمی در افزایش عمر مفید سازه‌ها ایفا می‌کنند. رعایت دقیق الزامات اجرایی، استانداردهای تولید و ضوابط نگهداری، شرط اصلی عملکرد صحیح این نوع میلگردها در شرایط دشوار محیطی است.

برای داشتن خریدی آگاهانه و انتخاب مقطع فولادی متناسب با نیاز پروژه، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی امری ضروری است. کارشناسان مجرب و حرفه‌ای آهن اینجا با تسلط کامل بر بازار آهن و شناخت دقیق نیازهای فنی، آماده‌اند تا مشاوره‌ای سودمند و کاربردی به شما ارائه دهند. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتر، انتخابی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر داشته باشید.